اجرای گروه تعزیه ی چهارده معصوم (ع) شیراز سعدی در اراک

بنا به دعوت قبلی اداره ی ارشاد استان مرکزی گروههای تعزیه خوانی ممتاز سراسر کشور در شهر اراک به اجرای تعزیه می پردازند. در این اجراها نفرات و گروه های برتر تعزیه توسط داوران انتخاب خواهند شد.  گروه تعزیه ی چهارده معصوم (ع) شیراز – سعدی هم برای اجرا به اراک اعزام شدند. این گروه قرار است شبیه خوانی عابس و شوذب را با نفرات زیر نقش آفرینی کنند.

                          حاج علی اصغر علی ویسی (شبیه امام حسین (ع)

                          حسین (پویا) فهندژ سعدی (نقش شوذب)

                           مهران فهندژ سعدی (نقش حضرت زینب)

                                 اشکان شاه محمدی (نقش عابس) 

                                   محمد رضا ترابی (طفل خوان)  

                               حاج صمد فهندژ سعدی (نقش شمر)

                                حسن فهندژ سعدی (نقش سنان)

                                 شجاع علی پور (نقش ابن سعد)

                                   قاسم فهند ز سعدی (لشکر)

                                   مجتبی فهندژ سعدی (لشکر)

                                       علیرضا ترابی (لشکر)

                           سید هادی (مهدی) حسینی (ترمپت)  

                                       استاد خیر اندیش (نی)

                               سید حسین حسینی (طبل کوچک)

                                   حسین سرطاوی (طبل بزرگ)

                                                  و

                        حاج صمد فهندژ سعدی ( تعزیه گردان)

امیدواریم با اجرای نمایش شبیه خوانی در این دوره از اجراها موفق باشیم.

تعزیه در اربعین حسینی

به مناسبت اربعین حسینی گروه تعزیه چهارده معصوم شیراز – سعدی، سه اجرا در سه منطقه ی شیراز داشته است. اجرای اول به دعوت شهرداری منطقه ی هفت شیراز در محوطه ی پارک جنب شهرداری انجام شد. در این برنامه قسمتی از تعزیه حضرت امام حسین (ع) و در ادامه ورود به قتلگاه اجرا گردید. شهرداری منطقه هفت شیراز که از قبل تدارک پخت ده تن شعله زرد را هم تدارک دیده بود، مشتاقان از ابتدای صبح در محل حاضر شده بودند. با داربست جایگاه خوبی درست شده بود و همچنین با تهیه ی تعداد زیادی صندلی، مخاطبین به راحتی می توانستند از این برنامه استفاده کنند. 

در این اجرا افراد زیر حضور داشتند: 

انبیاء خوانان: حاج بهنام شجاعی ( در شبیه جبرائیل و امام سجاد(ع))، حاج اصغر علی ویسی (در شبیه امام حسین (ع))، اشکان شاه محمدی (شبیه حضرت زینب (س))، مهران فهندژ سعدی (شبیه حضرت فاطمه ی زهرا (س))، علیرضا ترابی (شبیه عبدالله)، محمد رضا ترابی (شبیه طفل خوانان)، سیده هانیه حسینی (شبیه حضرت رقیه (س))

اشقیاء خوانان: حاج عبدالصمد فهندژ سعدی (شبیه شمر)، شجاع علیپور(شبیه ابن سعد)، مجتبی فهندژ سعدی (لشکر)، قاسم فهندژ سعدی (لشکر)، مصطفی رضایی (لشکر)، محمد حسین جاریه الرسول( لشکر)، وفایی(لشکر)

گروه موسیقی: سید هادی حسینی(ترومپت)، آقای خیراندیش(نی)، سید حسین حسینی (ضرب)، حسین سرطاوی (طبل)  

                      

تعزیه حدود ساعت 30/9 دقیقه صبح شروع و تا اذان ظهر ادامه داشت. با اتمام تعزیه اذان ظهر قرائت و نماز جماعت هم در محوطه ی پارک جنب شهرداری اقامه گردید.

در ادامه بچه ها به دو دسته تقسیم شدند. عده ای از بچه ها با طبل و دمامه برای اجرا در آرامگاه سعدی آماده شدند و عده ای هم خودشان را برای اجرا به مسجد زیبای علی بن ابی طالب (ع) در چوگیا شیراز رسانده و می بایست اجرای دوم را هم در آن مکان داشته باشند. در تعزیه دوم فقط ورود به قتلگاه خوانده شد.

یکی از کارهای زیبای امسال اهالی شهرک سعدی، اجتماع تمامی هیئات شهرک سعدی در عصر روز اربعین در محل جلوی آرامگاه بود که از استقبال خوبی هم برخوردار گردید. 

جا دارد از مدیریت و کلیه ی کارکنان شهرداری منطقه ی هفت شیراز، هیئت امنای مسجد امام علی (ع) و اهالی خوب محله ی چوگیا تقدیر و تشکر گردد.

اجرای تعزیه ی حضرت علی اکبر (ع) توسط گروه جوانان

دیروز به مناسبت فرا رسیدن اربعین اباعبدالله (ع)با دعوت قبلی مدیریت و اعضای انجمن اولیا و مربیان دبیرستان شهید مطهری ناحیه چهار آموزش و پرورش شیراز تعزیه حضرت علی اکبر (ع)را در محوطه ی دبیرستان اجرا کردیم که مورد استقبال خوبی هم قرار گرفت.

در این اجرا که از قبل با واحد نوجوان و جوان گروه تعزیه ی چهارده معصوم (ع) شیراز – سعدی قسمت هایی از تعزیه حضرت علی اکبر (ع) تمرین شده بود، توانستیم تا حدودی به اهداف خودمان نزدیک شویم. از جمله اهداف گروه عبارت بودند از:

-فرصت دادن به نوجوانان و جوانانی که همواره در گروه فعالیت داشتند و هیچگاه پیش نیامده که به صورت مستقل خودنمایی کنند و استعدادهای خودشان را ظهور و بروز کنند.

- ایجاد ارتباط بین مخاطب (دانش آموزان) و اجرا کنندگان که خودشان هم از همین سن و سال بودند.

- جالب توجه در این بود که گروه موسیقی هم از جوانان استفاده شده بود.

اگر چه ضعف هایی هم وجود داشت اما به نظر می رسید که این ضعف ها برای مخاطبان قابل لمس نبود و خودمان از آن آگاهی داشتیم که همین خطاها باعث می شود تا افراد با تجربه بشوند. 

سال ها باید که تا یک کودکی از روی طبع / عالمی گردد نکو یا شاعری شیرین سخن

در این تعزیه افراد ذیل حضور داشتند.

انبیاء خوانی توسط: مهران فهندژ سعدی (شبیه خوان امام)، حسین (پویا) فهندژ سعدی (شبیه خوان حضرت علی اکبر (ع)، محمد رضا ترابی (شبیه خوان سکینه)

اشقیا خوانی توسط: مجتبی فهندژ سعدی (ابن سعد)، قاسم فهندژ سعدی (شمر)، رضا قشلاقی فر (لشکر)، جاریه الرسول (لشکر)

گروه موسیقی توسط: حسن فهندژ سعدی (شیپور)، سید حسین حسینی (ضرب)، حسین سرطاوی (طبل)

فیلمبرداری: محمد فهندزی سعدی

در این تعزیه سعی شده بود به لحاظ صغر سنی بچه ها و همچنین مخاطبان نسخه ی اصلی تعزیه را کوتاه کنیم.در این مجموعه از قسمت های اجازه گرفتن، کفن پوشی، رجز خوانی و شهادت حضرت علی اکبر (ع) استفاده کردیم. در برخی از نسخ تعزیه مشاهده می شود که عبارات قابل هضم برای افراد عامی و عادی نیست. با توجه به اینکه بیشتر مخاطبان تعزیه هم تشکیل می شوند از افراد عامی، به نظر می رسد که بایستی نسخه ها بازخوانی و کلمات نامفهوم حذف شود.در برخی از کلمات مشاهده می شود که هیچ سنخیتی با تعزیه و عاشورا و کربلا ندارد. همانند اینکه در برخی از جملات کلمه "طپانچه" وجود دارد.نمی دانم کلمه ی طپانچه در زمان عاشورا معانی دیگری داشت و یا اینکه شاعران و کسانی که شعر ها را سینه به سینه حفظ می کردند اضافه نمودند.در برخی از نسخ در بحر طویل حضرت عباس (ع)و شمر ملعون و قتی که می گوید لشکر زختا و ختن و چین و زماچین ... در ادامه تهران هم وجود دارد.باید توجه داشت که تهران از دوران قاجاریه معروف شد و این شهر در زمان کربلا معروف نبود که در بحر طویل آورده شده است.با توجه به این مطالب باید نسخه ها توسط افراد متخصص اصلاح و در صورت نیاز جایگزین شود به طوری که به اصل داستان لطمه وارد نشود. در برخی از گفتگوها و یا تک خوانی ها به علت طولانی بودن حوصله ی مخاطب را هم سر می برد.امروزه باید به این مسایل هم دقت کرد.اگر امکان دارد موارد طولانی را حذف و باز بایستی طوری قیچی بشود که به اصل داستان لطمه وارد نشود.

جا دارد از مدیریت، انجمن اولیا و مربیان، دبیران، و کلیه کارکنان و دانش آموزان مدرسه ی شهید مطهری کمال تقدیر و تشکر بعمل آید.

گفتگو با حاج عبدالصمد فهندژ سعدی در باره ی تعزیه

گفتگو با حاج عبدالصمد فهندژ سعدی که در روزنامه ی خبر جنوب مورخه ی چهارشنبه 13 دی ماه 1391 چاپ شده است. 

تعزیه از نگاه شما چگونه است؟

از لحاظ لغوی تعزیت به معنای عزاداری است. به عنوان مثال در بدو خلقت حضرت آدم به جنگ هابیل و قابیل که به مرگ هابیل انجامید می توان اشاره کرد. پس از آن، ویرانی ها، خرابی ها، کشتار و جنگ و ...که به وجود آمد، با مرگ هر عزیزی، بازماندگان در مصیبت وارده، ناراحت و به عزاداری می پرداختند. در اسلام توجه به انسانیت و مهر و محبت بیش از پیش ظهور نمود و توجه مردم به اولیای دین ابعاد تازه تری به خود گرفته بود. به همین سبب با مرگ و رحلت پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد (ص) مسلمانان به ویژه اهلبیت (ع) آن حضرت در ماتم و عزا به سر بردند. عزاداری تنها دختر پیامبر حضرت فاطمه ی زهرا (س) در ماتم از دست دادن پدر بزرگوارش آوازه ی دنیا شده بود. پس از آن اولیای دین در هر حادثه و حتی به مرگ طبیعی هم که از دنیا می رفتند، مسلمانان مخصوصاً شیعیان عزادار می شدند و با برنامه ها و آداب و رسومی که در هر شهر و دیاری بود، ابراز همدردی می کردند. اوج این عزاداری ها پس از واقعه ی تاریخی عاشورا در کربلا بود. پس از این حادثه که باعث شهادت حضرت امام حسین (ع) و یاران باوفایش در راه دفاع از دین شد، اولین بازمانده های آن حادثه ی خونین به عزاداری پرداختند. عزاداری ها از کربلا، کوفه و شام شروع و کم کم دنیای واقعی اسلام متوجه شد که چه حادثه ی عظیمی به وجود آمد. در هر شهر و بادیه این عزاداری ها که جنبه ی تعزیت داشت و هم به نوعی یک مبارزه ی خاموش با دستگاه های ظالم بود به همان سبک و سیاق و آداب و رسوم خودشان اجرا می کردند. در ایران اسلامی هم از همان دوران که امامزادگان و اصحاب و یاران اهل بیت پیامبر (ص) به ایران وارد می شدند به طریقی مردم را با حوادث عاشورا و ظلم و ستمی که امویان و عباسیان به امامان وارد می کردند آگاه می کردند. از طرف دیگر هم برخی از حکام ایرانی که از سرسپردگان اموی و عباسی بودند، با این عزاداری ها برخورد کرده و در خیلی از جاها نمی گذاشتند مردم به عزاداری بپردازند. از زمانی که دولت مردان ایرانی روی کار آمدند و با خلفای عباسی برخورد و ایده و افکار آنها را از مرزهای ایران بیرون کردند، شکل عزاداری ها هم تغییر و مردم توانستند در ایام محرم و عاشورا به عزاداری سالار شهیدان و یاران با وفایش بپردازند.

در منابع تاریخی آمده است که عزاداری به شکل تعزیه از دوره آل بویه شکل گرفته و در دوره ی صفوی و زندیه تقویت و در دوره قاجاریه به اوج خود رسیده است. بعد از قاجاریه در دوره ی پهلوی اول و دوم اگرچه موانعی از طرف حکومت وجود داشت، اما مردم این هنر ایرانی و اسلامی را سینه به سینه نگه داشته و آن را حفظ کرده بودند. در ابتدای دوره ی انقلاب اسلامی هم اصحاب تعزیه نمی دانستند که نظریه مراجع درباره ی اجرای تعزیه چیست. بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی و با رضایت حضرت امام خمینی (ره) (البته با شرایط خاص) دوباره تعزیه و شبیه خوانی در کوچه پس کوچه های شهر و روستا همراه با سینه زنی و عزاداری ادامه یافت و امروزه این سنت ملی و مذهبی توجهی جهانی به خود گرفته است. امید است با توجهی که از جانب مسئولین مربوطه انجام می شود، بتوان آینده ی نمایش تعزیه را فراگیر تا همپای دیگر هنرهای نمایشی به اوج و بالندگی خود برسد.  

چه فرصت ها و کمبودهایی درباره ی تعزیه وجود دارد؟

در ارتباط با فرصت ها و کمبود ها باید گفت که هرکدام به نوعی احساس می شود. فرصت ها، برای ما هم جنبه ی مذهبی و هم جنبه ی هنری در تعزیه دارند. از جمله، علاقه مندی مردم به این هنر مذهبی و آیینی است که تجربه به ما نشان داده است با هر بضاعت نمایشی که داشتیم مورد استقبال شدید مردم واقع شد که به حق می توان بهترین سرمایه ی ملی دانست. دوم علاقه ی مجریان و گروه های تعزیه است که نه به عنوان یک شغل، بلکه با عشق و ارادتی که به خاندان اهل بیت (ع) وجود دارد، با تمام وجود به اجرای شبیه خوانی می پردازند. اگر چه ضعف، سستی ها و حتی کمبودها نمی توانند خللی در اجرای شبیه خوانی برای گروه ها به وجود آید، اما از سوی دیگر کمبودهایی که در این جایگاه وجود دارد، توجه بیش از پیش مسئولین را می طلبد. این توجهات بایستی مداوم باشد و همانند خانه تئاتر و سینما به آن پرداخته و نگاه شود. همایش ها، سوگواره ها و حتی مسابقات استانی، کشوری و بین المللی به وجود آید تا در این رقابت ها تعزیه به اوج خود برسد.

آیا بر مبنای کنونی به نظرتان نسخه تعزیه باید به روز باشد یا نه؟

با توجه به انواع هنرها و نمایش هایی که وجود دارد و هر کدام از آنها توجه مردم و مخصوصاً قشر جوان را به خود جلب می نماید، احساس می شود در زمینه ی نسخه ها و اجرای تعزیه هم باید بروزرسانی انجام شود. برخی از کلمات و اشعار قابل هضم برای افراد عامه و کودکان و نوجوانان نیست. همچنین از لحاظ مقدار هم بایستی تا حد امکان خلاصه نویسی صورت بگیرد. خلاصه نویسی باید به گونه ای باشد که به اصل داستان و شکل نمایشی خسارت وارد نشود. در اجراهایی که داشتیم با توجه به شرایط مخاطبان تا حدودی این کارها انجام شد.

خودتان چند وقت است که تعزیه کار می کنید؟

اینجانب از سال 1375 تا کنون به امر تعزیه و اجرای آن آشنا شدم. با عشق و علاقه فراوان در این زمینه به تحقیق پرداخته و سعی کردم از منابع معتبر به نسخه ها دسترسی پیدا کنم. نسخه های موجود در زمینه ی شیراز، تهران، قزوین، اصفهان و اراک است که همگی یک هدف را دنبال می کنند اما در برخی از اشعار تفاوت هایی وجود دارد. پس از آن با همکاری افراد علاقه مند در سنین مختلف، گروه تعزیه ی چهارده معصوم (ع) را به وجود آوردم. با آموزش هایی که ارائه شد توانستیم از آن زمان تا کنون در مناسبت ها و مکان های مختلف کشوری و استانی به اجرای تعزیه بپردازیم. هم اکنون گروه تعزیه ی چهارده معصوم (ع) شیراز – سعدی، با زیرمجموعه ی بزرگسالان، جوانان و بانوان فعالیت دارد.

محتوای کتاب در حال چاپ چیست؟

کتابی در دست چاپ دارم با موضوع ((اصطلاحات، واژه ها و تعابیر تعزیه و تعزیه خوانی)) که در آن به اختصار تعاریفی پیرامون واژه ها و کلماتی که در تعزیه بکار برده می شود، آمده است. برای مثال:

آداب زره پوشی: این نوع زره پوشی به نشانه ی ماموریت رفتن می باشد. با پرتاب زره به آسمان و پوشیدن آن از بالای سر یا به طور نمایشی دیگر ...

آغوش باز کردن: به نشانه ی وعده وصال دادن است.

مشکلات پیش روی شما برای چاپ کتاب چیست؟

از جمله مشکلات چاپ کتاب کمبود بودجه و گرانی کاغذ است. با رایزنی هایی توانستم از برخی نهادها از جمله سپاه فجر و بسیج هنرمندان فارس کمک گرفته و تا حدودی این مشکل برطرف گردید.

پیشنهاد خود را درباره ی تعزیه بیان کنید؟

علاقه ی قلبی من این است که اصحاب هنر تعزیه روز به روز پیشرفت نمایند. تعزیه مرهون ارادت ویژه ی مسئولین است. از جمله اهداف گروه تعزیه چهارده معصوم (ع) شیراز – سعدی که خودم مسئولیت آن را بر عهده دارم، این است که مکانی به عنوان خانه تعزیه در استان فارس بنا شود.

- خانه تعزیه باعث ایجاد همگرایی بین گروه های تعزیه استان می شود .

- می توانیم از طریق این فضای معنوی به هنرهای آیینی دیگر همچون صلوات خوانی، پرده خوانی، چاووش خوانی، نقالی خوانی، شاهنامه خوانی، سعدی خوانی و ... توجه نمائیم.

 - پایگاه و جایگاهی تبدیل شود تا بتوانیم به تحقیق، پژوهش و آموزش بپردازیم.   

                                                   

با آرزوی توفیق الهی 

عبدالصمد فهندژ سعدی