نمایشی برای حکایت بیطار

به نام خدا

راوی: و اما بعد، طوطیان شکر شکن شکرستان و راویان اخبار چنین حکایت کردند: مردی پیاز پوست می گرفت که چشمانش بسوخت و اشک از دیدگانش جاری شد؛ پس شب هنگام به سوی خانه بیطار (که همان دامپزشک امروزی است ) به راه افتاد تا دوا کند. صحنه دامپزشکی قدیم جلوی خانه بیطار مردی با الاغ مریضش ایستاده و بیطار مشغول مداوای چارپای اوست که مرد دیگری با آه و ناله وارد می شود. مرد نالان: آی بیطار به دادم برس، چشمانم، چشمانم. می سوزد. سوزش درد امانم را بریده است. آی بیطار به دادم برس. بیطار بعد از مداوای الاغ به مرد توجه می کند و می گوید: بیطار: اینجا ما برای چارپایان طبابت می کنیم. نعل و میخ و سیخ گداخته ابزار کار ماست. شما بهتر است به حکیم دیگری مراجعه کنید. مرد نالان: با التماس و تمنا مرا از درگاهت نران، نمی توانم راه بروم، چشمانم می سوزد. به دادم برس. با اصرار مرد بیطار هر آنچه در چشم چارپایان می کشید در چشم آن مرد کشید و به خانه برگشت. راوی: هنگامی که سیاهی شب به سپیدی صبح بدل گشت، فروغ دیدگان آن مرد طلوع نکرد؛ شکایت بیطار را نزد قاضی برد. قاضی در جایگاهی مشغول قسط و عدل بود که مرد نابینا وارد می شود. مرد نالان: ای عدالت گستر، ای دادخواه، ای قاضی خوب و دانا، ظلمی بر من وارد شد که دنیایم تیره و تار شده است.

قاضی: چه شده است؟

مرد نالان: دیشب چشمانم می سوخت. از شدت یوزش نزد بیطار رفتم تا دوا کند. او چیزهایی بر چشمم کشید و من به خیال آنکه مداوا شدم به منزل برگشتم. اما وقتی از خواب بیدار شدم چشمانم دیگر قدرت بینایی را نداشت. دنیا برایم تیره و تار شد.

قاضی رو به بیطار: شما چرا به معالجه این مرد پرداختی؟ شما که طبیب نیستی؟

بیطار: شما درست می گویید این قاضی دانا. من هر چه اصرار کردم که نمی توانم تو را دروان کنم گوشهایش هم همانند چشمانش شنوایی اش کم شده بود. اصرار داشت که هر آنچه با چارپایان می کنم با او هم انجام بدهم.

قاضی به بیطار: شما بروید و هیچ تاوانی نیست.

قاضی رو به مرد نالان: تو اگر خر نبودی پیش بیطار نرفتی.

راوی: سعدی پارسی گوی شیرین گفتار به ما چنین پند می دهد: که کار را باید به کاردان سپرد و بس! تا بدانی که هر آنکه نا آزموده را کار بزرگ فرماید با آنکه ندامت برد بنزدیک خردمندان به خفت رای منسوب گردد.

ندهد هوشمند روشن رای / بفرومایه کارهای خطیر

بوریاباف اگر چه بافندست / نبرندش به کارگاه حریر

گلستان سعدی / باب هفتم / در تاثیر تربیت