گذری بر تاریخ و جغرافیای میگون - فرهنگ لغات(ء - آ)

حرف (ا)

اَ: (a) از

اِ: (e) از اصوات تعجّب و گاهی اعتراض

اَ آما: (a āmā) از ما، ازمون

اَ اوناهان:  (a unāhān) از آن ها، ازشون

اَ عَقل بَکِتَن: (a aghl baketan) گول خوردن و نادان شدن

اَبچّه: (abcheh) صدای عطسه

اَبَّحر: (abbahr) از حفظ، از بر

اَبِر: (aber) ابر، مه

اَبراز: (abraz) ابزار

اَبرو بینگوئَن (abru binguan): ابرو انداختن

اَبرو کَمون: (abru kamun) ابرو کمان

اَبریشُم: (abrishom) ابریشم

اِبشا کُردَن: (ebshākordan) افشا کردن

اِبشا: (ebshā) افشا

اَبلِه: (able) ابله

اُبنَه ای، اُبی:   (obna i)کونی

اَبَهرِ (abbahreh): از برای

اَبَّهر بخونسّن (abbahr bakhunessan ): از حفظ خواندن

اَبول: (abol) مخفف ابواقاسم

اَبِّین بوردَن:   (abbeyn burdan)از بین رفتن

اَبِّین بوردَن، نیست بَویئَن (abbeyn burdan): فنا شدن، تباه شدن

اَپّا بَکِتَن: (appabaketan) از پا افتادن

اَپَّسِش بَر بیموئَن: (appasesh bar bimuan) نیروی مقابله داشتن

اَپُّشدِ، اَ پُشتِ: (apposhdeh) از نسل

اَت (at): یک

اَتّا (attā): حتّی

اُتراق (otrāgh): اقامت

اُتراق هاکُردَن: (otrāgh hakordan) در مسافرت جایی توقّف کردن

اِتفینون، اِتفِنون (etfinun): اعتماد

اِتِلبوس: (etelbos) اتوبوس

اِتِمال (etemal): اهتمال

اَتو: (ato) از تو

اَتو، اَ تِ: (a to) از خود

اُتولبوس: (otolbos) اتوبوس

اِتیاج: (etiāj) احتیاج

اَتِینا (ateynā): خرج بیهوده

اَثاث خُنَه :(asās khonah) لوازم خانه

اثاثیئَه: (asāsiah) لوازم های خانه

اَثَر اوسور، رَج، نوشون :(asar usur) نشانه

اَجّا دَرشیئَن (ajjā darshian ): از جا در رفتن

اِجازِه بِدائَن (ejaze bedāan): اجازه دادن

اِجاق (ejāgh): اجاق، فرزند، نسل

اِجاق به کور (ejagh be kur):‌ اجاق کور، بدون فرزند

اَجّان بُگذُشدَن: (ajjan bogzoshdan) از جان گذشتن

اَجّان بُیذَشد: (ajjān boyzoshd) از جان گذشته

اِجبار (ejbār): زور و قهر

اِجباری (ejbāri): سربازی، زوری، قلری، جبر

اِجدِها (ejdehā): اژدها

اَجِر (ajer): اجر

اُجُر (ojor): آجر

اُجرَد، اِجرَد (ojrad): اجرت

اَجَل گیشتِه بَویئَن (ajal gishte bavian): فرا رسیدن مرگ

اَجَل گیشتَه: (ajal gishtah) اجل رسیده

اَجَن (ajan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

اَجِنَّه (ajennah): جن و پری

اَجنَوی (ajnavi): اجنبی

اَجِنِّی، اَزوناهانی، آل (ajenni ): جن

اِجواری، زوری (ejvāri): فقدان اختیار

اَجوج و ماجوج (ajoj o majoj): یاجوج و ماجوج

اَجیر (ajir): آژیر

اَجیر بَویئَن (ajir bavian): گرفتار شدن

اَجیر، نوکَر، اَبیر (ajir): برده، کارگر بی جیره و مواجب، بنده، گرفتار

اَجیری (ajiri): بردگی

اِجیئَک (ejiak): آلت نرینه اطفال

اَچُّش بَکِتَن (achchosh baketan): از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَچُّش بَکِتَن: (achchosh baketan) از چشم افتادن، بی ارزش شدن

اَحّال بوردَن (ahhāl burdan): از حال رفتن

اِحتِرام دَرِنگوئَن: (ehterām  darenguan) احترام کردن

اِحتِرام هاکُردَن (ehteram hakordan): احترام کردن

اِحتِماد (ehtemād): اعتماد

اِحتیاد (ehtiād): احتیاط

اِحِشتَن (eheshtan): قبول کردن

اَخ (akh): اَن، مدفوع

اَخ اَخ (akh akh) اَه اَه

اَخِ تُف (akhe tof): تف غلیظ و بزرگ که از دهان به بیرون پرتاب شود، خلط سینه

اَخ دَکُردَن (akh dakordan): مدفوع کردن

اَخ هآکُردَن (akh hākordan): آب دهان بیرون انداختن، مدفوع کردن

اُخت (ohkt): انس و الفت

اُخت بَویئَن (okht bavian): مانوس شدن

اَختَه (akhtah): پرس کردن بیضه حیوانات (بز نر و الاغ)، خنثی، بی ثمر

اَختِه بَویئَن (akhteh bavian): اخته شدن

اَختِه هاکُردَن (akhteh hākordan): پرس کردن و کوبیدن بیضه حیوانات

اَخِّرس می بَکِنِسَّن (akhkhers mi    bakenessan): از خرس مویی کندن(از خسیس چیزی گرفتن هم غنیمت است)

اُخَک (okhak): حشره ای که بر شاخه ی بید پدید آید و نوعی مواد شکرک گونه از خود بیرون می دهد که از آن نوعی شکلات (عَسَلَک) می ساختند.

اَخم و تَخم هاکُردَن(akhm u takhm  hākordan): بد اخلاقی کردن، اخم کردن همراه با غر غر

اَخمَخ (akhmakh) :احمق

اَخّود بیخود بَویئَن: (akhkhod bi khod   bavian) از خود بی خود شدن

اَخّود دیرگا اوردَن (akhkhod dirgā urdan): از خود ساختن

اَخی: (akhi) اَنی

اَدا و ادفار دیرگا اوردَن، شِکلَک دیرگا اوردَن    (adā u adfār dirgā urdan): ادا و اطوار در آوردن، تقلید کردن

اَدا و اُصول (adā u usul): آداب و رسوم نا مناسب

اَداد و اَرقوم (adad u argum): اعداد و ارقام

اَدخل بَزوئَن، بِسَنجِسَن (adkhal bazuan): تخمین زدن

اَدَّس بِدائَن (addas bedāan):‌ از دست دادن

اَدَّس بَر بیموئَن (adas bar bimuan): توانایی داشتن

اَدَّس بَکِشیئَن (addas bakeshian): از دست کشیدن

اَدَّس بوردَن (addas burdan): از دست رفتن

اَدَّس دَرشیئَن (addas darshian): از دست در رفتن

اَدَّس دیرگا اوردَن (addas dirgā urdan ): از دست در آوردن

اَدَّس کَسی بَکِشیئَن (addas kasi bakeshian): از دست کسی رنج کشیدن

اَدِسَّر، اَسَّر (adessar ): از نو، دوباره، از اول

اَدفار ( adfār): اطوار

اَدفار دِرگا اوردَن: (adfar dergā urdan)  اطوار درآوردن، ادا درآوردن

ادفاری (adfāri): اطواری

اِدفِنون، اِدفینون (edfenun): اعتماد، اطمینان

اَدَّم (addam): تمامی، همه چیز

آدِم بِه دور (ādem beh dur): شخص خجالتی و کم رو

اَدِم قَحدی بیموئَه(ādem ghahdi bimuah): کنایه از کسی که با حرص و ولع غذا می خورد.

اَدِّمال: (addemāl) از پشت سر

اَدِّمالدَر: (addemāldar) از عقب

اِدِنا، اِتِنا (edana): اعتنا

اَدَّنده ی چَپ پِرِسّائَن (addandeh chap   peressāan): از دنده چپ بلند شدن، کنایه از ناراحت بودن

اَدُّهُن بَکِتَن (addohon baketan ): از دهن افتادن، کنایه از سرد شدن غذا

اَدی  (adi): باز هم، دوباره

اَدی اَدی (adi adi): باز هم باز هم، دوباره دوباره

اَدی بوتَن: (adi butan) دوباره گفتن

اَدی هاکُردَن (adi hakordan): دوباره کاری

اَدّیرِ شِیر: (a ddiresher) از دور

اَدّیر: (addir) از دور

اَذُن (azon): اذان

اِذن (ezn): اجازه، رضایت

اِذن بِدائَن (ezn bedāan): اجازه دادن

اِذن هاییتَن (ezn hāyitan): اجازه گرفتن

اِذن هِدائَن (ezn hedayan): رضایت دادن

اِذِیَت کار: (azeyat kār) اذیت کار

اَذیَت کُردَن (azyat kordan): اذیت کردن

اَر (ar): سنگ چینی بدون ملات

اِرادَد: (erādad) ارادت

اِرادَدمَند: (eradadmand) ارادتمند

اَرّاه بِه دَر بَوِردَن: (arrāh be dar baverdan) کنایه از گمراه کردن

اَرّاه به در بَویئَن (arrāh be dar bavian ): گمراه شدن

اَرّاه به دَر کُردَن (arrāh be dar kordan): گمراه کردن

اَرّاه دَر بَوِردَن (arrāh dar baverdan): گمراه کردن

اَرّاه دَر بَویئَن: (arrāh dar baverdan) گمراه شدن

اِرثی (ersi): ژن

اَرج و قُرب داشدَن (arj u gorb dāshdan): گرامی و عزیز بودن

اَرچین (archin): دیواره سنگی، چین خشک و بی ملات

اَرچین هاکُردَن (archin hakordan): دیوار سنگی بدون ملاط کشیدن

اَرخُلُق (arkhologh): آلخالق، کت بلند در گذشته، پوشاک محلی مردان

اُرد (ord): دستور، امر

اُرد بِدائَن (ord bedāan): دستور دادن

اَردِلاک (ardelak): لاک خمیر گیری

اردو (ordu): لشگر

اُردیبِهِشد (ordibeheshd): اردیبهشت

اَرزون (arzun): ارزان

اَرزون بَویئَن (arzun bavian): ارزان شدن

ارزون گِرِسَّن (arzun geressan): ارزان شدن

اَرژَنگ (arjang): گرز

اُرُسی (orosi): نوعی کفش زنانه

اَرشَد (arshad): بزرگ تر

اُرُغ (orogh): آروغ

اَرغَه (arghah): آدم بد جنس و نادرست، رند، فرد جلب، زرنگ و ناقلا

اَرقوم (arghum): ارقام، اعداد

اَرکوپَه (arkupah): پشته، دیوار سنگی

اُرمَک (ormak): پارچه ی لباس زنانه

اَرَه (arah): ارّه

اَرِه بَکِشیئَن (areh bakeshian): اَرِّه کشیدن

اَرَه دسّی (arah dassi): ارّه معمولی

اَرَه دوسر (arah do sar): ارّه بلند با دو دسته که دو نفر برای اره کردن با آن لازم دارد.

اَرَه کُردن (areh kordan ): اره کشی

اَرَه کَمون (arah kamun): اره کمان دار

اَرّو بَوِردَن (arru baverdan): از رو بردن ، خجالت دادن

اُریون (oeyun): نوعی درد گلو

اِزِّ اِلتِماس (ezze eltemās): التماس و زاری

اِزال (ezāl): گاو آهن، چوبی که گاو به دنبال می کشد و با آن در زمین شیار ایجاد می کند.

اَزِّوون بَکِتَن (azzevun baketan): از زبان افتادن ، کنایه از کسی است که از حال رفته وبی رمق شده است.

اَسَّر (assar): از اول (دوباره)

اَسَّر بَکِتَن: (assar baketan) بی عقل شدن

اَسَّر بَیتَن: (assar baytan) آغاز کردن کار

اَسّینِه بَییتَن: (assineh baytan) از شیر گرفتن طفل

اَشِّما: (ashshemā) از شما، ازتون

اَشّیر بَیتَن: (ashshir beytan) از شیر گرفتن

اَصِّدا بَکِتَن: (assedā baketan) از صدا افتادن

اَقَّلَم بینگوئَن: (aghghalam binguan) به حساب نیاوردن

اَکَّسی یِه چی بَکِنِسَّن: (akkasi ye chi  bakenessan) با ترفند از کسی چیزی گرفتن

اَکَّف هِدائَن: (akkaf hedāan) از دست دادن

اَکَّمَر بَکِتَن: (akkamar baketan) کنایه از خسته و درمانده شدن

اَکَّمَر بینگوئَن: (akkamar binguan) کنایه مربوط به سخت از کسی کار کشیدن

اَکّورِه دَرشیئَن: (akkureh darshian) کنایه از عصبانی شدن

اَگُّردَیِه کَسی کار بَکِشیئَن: (aggordayeh kasi kār bakeshian) از کسی سخت کار کشیدن

اَلِّنگ بَکِتِمَه: (alleng baketemah) از پا افتادم

اما بِهتَرون: (amma behtarun) جن (موجود افسانه ی)

امّا: (a mma) از ما

اَنَظَر بَکِتَن: (annazar baketan) از چشم افتادن

اَنَفَس بَکِتَن: (annafas baketan) کنایه از سخت درمانده شدن، خسته شدن

اَنَّفَس بینگوئَن: (annafas binguan) خسته و مانده ساختن

اَنّوو، اَسَر: (anno) از نو، از اوّل

اَوّی: (avvi) از او

اَزوناهانی (azunāhāni): اجنّه، کنایه از انسان بدقیافه، افرادی که رفتاری غیر متعادل دارند.

اُزبَک (ozbak): کنایه از شخص زشت و بد قیافه

اُزیرکا (ozirekā): موذی

اَس (as): اسب

اِس بَردار (esbardār): مرتّب، پی در پی، پشت سر هم

اِس دَر کُردَن (es dar kordan): معروف و مشهور شدن

اَس سووآر (as suār): اسب سوار

اَس سووآری (as suāri): اسب سواری

اِسا بِه بَد (esā be bad): از این پس

اِسا خابَه (esā khābah): دیگه بس است

اِسا کِه (esā ke): حالا که

اِسا، (هِسا) (esā): اکنون، این دفعه، به هر حال، حالا، در این وقت

اِسارَد (esārad): اسارت

اِساس (esās): اساس

اِساس کَشی (esās kashi): اسباب کشی

اِسّائَن (essāan): ایستادن

اِسایی (esāyi): الآنی، تا حالا، تا کنون، تا الان

اِسباب (esbāb):‌ وسایل، ابزار کار، مایه

اِسبِرِس (esperes): اسپرس ، نوعی علف با ساقه های راست و کشیده و گل های خوشه ای آبی و نفش که مانند یونجه برای خوراک دام تولید می شود. ساقه تازه آن و سربرگ های آن را به طور خام یا در غذا خوراک انسان نیز هست.

اِسبِناج (esbenāj): اسفناج

اِسبی (esbi): سفید

اِسبی جِل (esbi jel): پارچه سفید، کفن

اِسبی چُش (esbi chosh): چشمان بی حیا

اِسبی دَسِریئَه (esbi daseria): سفید مانند است

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَلَّه (esbi kallah): کسی که موهای سرش سفید است.

اِسبی کاه (esbi kāh): کاه سفید

اِسبی کَمَر چال (esbi kamar chāl): سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون که در گذشته برای چرای گوسفندان استفاده می شد. امروزه با نهال کاری زبر پوشش طرح های عمرانی شهری قرار گرفته است.

اِسبی می، گُندَک (esbi mi): سفید مو

اِسبیج (esbij): شپش

اِسپارسَّن (espāressan): سپردن

اِسپِرِس (esperes): اسپرس، نوعی علف برای خوراک احشام

اِسپِرَک (esperak): تخته ی چوبی که یک طرف آن را سوراخ کنند و از دسته ی بیل بگذراند تا به بیل برسد. هنگام شخم زدن و یا کار با بیل پا بر آن تخته گذاشته فشاری وارد می کنند تا بیل بهتر در زمین فرو رود و آن را برگرداند.

اِسپَند (espand): اسفند

اِسپول (espul): نام مکانی در ابتدای راه هملون در شمال غربی میگون که دارای چهار دهنه غار به همین نام می باشد. سه دهنه از این غارها برای اهالی شناخته شده و یک غار دیگری را در سال 1378 کشف کردیم که درست در زیر راه می باشد که هیچ گونه دستکاری نشده بود و استالیکت های آن کاملاً سالم و یک چشمه ای هم در درون آن جاری بود.

اسپی (espi): سفید

اسپیج (espij): شپش

اِسپیئَک (espiak): سفیدک

اِستَرچال (estar chāl ): نام کوهی در غرب میگون که در گذشته گندم و جو و ارزن و آهیل کاشته می شد.

اِستِرِسَن،یَه بَزوئَن، یَخ دَوِسائَن  (esteresan): یخ زدن

اِستِرِسَه (esteresah): یخ زد

اُستُقُس (ostoyos): بنیه، قوام، ارکان بدن، آدم قوی و مقاوم

اُستُقُس (osoghos): قرص و محکم، قوام و بنیه

اِستِلِ (اِسِّل) گَل (estel gal): کنار استخر

اِستِل (اِسِّل) (essel): استخر

اِستَمبُلی (estamboli): دمپخت گوجه فرنگی

اُستُوار (ostovār): نام محلی در شمال غرب میگون که قلعه ای تخریب شده هم در آنجا قرار دارد که احتمالاً هم دوره قلعه امامه و مربوط به اسماعیلیان می باشد.

اُستُوار، قائِم بَوِه (ostovār): پا برجا

اِسِّخارَه (essekhārah): استخاره

اُسُّخون، هَسِخون، هَسِّکا (ossokhun): استخوان

اُسُخون بَندی (ossokhun bandi): اسکلت، قوام و ترکیب چیزی

اُسِّخون دار اُستُخُن دار، اُسُّخون دار، هُسِّخون دار (ossekhun dār): مقاوم، اسکلت، قوام و تر کیب چیزی، اصیل، قوی

اُسُخون سَبُک هاکُردَن (osokhun sabok hākordan): کنایه از زیارت رفتن و از گناهان کاستن

اِسدِطاعَد (esdetāad): استطاعت، توانایی مالی

اِسدِفراغ (esdefray): استفراغ

اِسدِقلال (esdeghlāl): استقلال

اَسَّر بَکِتَن (assar baketan): دیوانه شدن، کنایه از دست دادن عقل یا دیوانه شدن

اَسَّر بَکِت (assar baket): دیوانه، بی عقل، خُل

اَسَر بَیتَن (assar baytan): از نو آغاز کردن

اَسَّرِ تَقصیراتِش بُگذَر، حِلال هاکُن (assare taghsiratesh bogzor):عفو کن

اَسَرِ خود وا کُردَن (asare khud uā kordan): خود را آسوده کردن

اَسَرِ خود واکُردَن (assareh khod vā kordan): خود را رهانیدن

اَسَّرِ کَسی دَس بَیتَن (assar kesi das baytan): دست از سر کسی برداشتن

اَسَّر گیتَن (assar gitan): از نو شروع کردن

اَسَّر وا کُردن (assar vakordan): از سر باز کردن، آدم مزاحمی را از خود دور کردن، خود را تبرئه کردن

اَسَر، اَدَسَّر، اَنوو(assar):  از نو، دوباره، از اول

اَسِّرافَت بَکِتَن (asserāfat baketan): از توجّه افتادن

اُسِّرائَت (esserāat): استراحت

اَسَّرِت بینگِن (assaret bingen): عادتت را کنار بگذار

اَسَّرِت َفنَه (assaret kafnah): عادتت را کنار می گذاری

اِسِّرِسَّن (eseressan): سفت شدن مایعات چرب

اَسَّرِش بَکِتَه (assaresh baketah): عادتش را ترک کرد.

اَسَرَک تا سیکِنوو (assarak tā sikenu): کنایه از یک طول زمانی بسیار طولانی مدت

اَسَرَک تا سیکِنویی گَب بَزوئَن (assarak tā sikenu gab bazuan):کنایه از همه جا حرف زدن

اَسَّرِنو (assar nu): دوباره

اِسِس و اَساسِش (eses o asās): باعث و بانی

اِسفارت، اِسفالت (esfārt): آسفالت

اِسفَند (esfand): اسپند

اُسقُس دار (osoghos dār): فرد قوی، بنیه دار و مقاوم

اِسِّکان، اِسِّکام (essekān): استکان

اِسکَمَرچال، اِسپی کَمَر چال (eskamarchāl):  سفید کمر چال، محلی در شمال شرقی میگون مرتفع تر از محل مسکونی و بومی

اِسکِنَه (eskenah): وسیله ای فلزی مانند قلم که در انتهای آن دسته ای چوبی داشته برای سوراخ کردن یا شکافتن جوب از آن استفاده می شد

اِسکِه (eskeh): اسکی

اِسکَه وازی (eskeh vāzi): اسکی کردن

اِسگا (esgā): ایستگاه

اِسگِناس (esgenās): اسکناس

اِسِّل (essel): استخر گلی عمومی برای ذخیره آب آبیاری

اِسِّل (اِستِل، اُستُل) گَل (essele gal): کنار استخر

اَسلِحَه (aslehah): اسلحه

اَسم (asm): اسب

اُسم، نوم (osm): اِسم

اِسم (نوم) دار (دَراکُرد) (esm dār): معروف، مشهور

اِسم بَردار (esm bardār): پشت سر هم اسامی دیگران را با توهین و فحّاشی نام بردن

اِسم بَردار ، اِسمیچی (esm bardār): پی در پی

اِسم بَنوم بَویئَن (esm babum bavian):  بد نام شدن

اِسم بَنومی (esm banumi): بد نامی

اِسم بَنومی داشتَن (esm banumi  dāshtan): آبرو ریزی داشتن

اِسم بَوِردَن (esm baverdan): نام بردن

اِسم بَیتَن (esm baytan): نامگذاری

اَسمِ چال(asme chal):  کوه جنوبی میگون که دارای شیب تند و صخره ای است.

اِسمِ چی، اِسم بَردار (esmechi): مرتّب، پشت سر هم، پی در پی

اِسم دار، اسم و رسم دار (esm dār): مشهور, معروف

اِسم در کُردن (esm dar kordan): معروف شدن

اِسم دَرِنگوئَن (esm darengoan): نام نهادن

اِسون، هَر، اَر، کو (esun): کوه

اَسّییِو (assiyu): آسیاب

اَسّییِو بون (assiyubun): آسیابان

اَسیر کُردَن (asir kordan): بازداشت کردن

اَسیری، اَشگ (asiri): اشک، غربت

اَسیری بَریتَن (asiri baritan): اشک ریختن

اَسیری چُش (asiri chish): اشک چشم

اَش خور (ash khor): فردی که تازه به سربازی و خدمت زیر پرچم رفته باشد

اِشارَش مِنِمَه (eshārash menemah): حوالش با من است

اُشتُر (ostor): شتر

اُشتُری بار (ostori bar): بار شتر

اِشتِها صاف هاکُردَن (estehā sāf hākordan):مهیّا برای غذا خوردن شدن

اِشتِهاد (estehād): اجتهاد

اِشخَر (eskhar): شاخه های بریده شده ی درخت بید که قسمت های نازک آن برای خوراک دام و قسمت های کلفت آن مصرف سوخت دارد.

اَشَد(ashad) :  شهادتین

اِشدِها (esdehā): اشتها

اِشدِها نِدارمَه(eshdehā nedārmah) : اشتها ندارم

اِشدِها نِداشتَه (esdehā nedāstah): اشتها نداشت.

اِشدیاق (esdiay): اشتیاق

اِشَر بِدا (esar bedā): اشاره داد.

اَشرَمَه (ashramah): چرم کلفتی که روی کپل حیوان باربر می بستند

اِشغِنجَک، پُق بَزوئَن (eshghenjak): با دل گریستن، ترکیدن بغض، سکسکه، هق هق گریه

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکار چی (eshkarci): شکار چی

اَشکُلِه سَرَه (ashkoleh sarah): موی سر شانه نخورده و مرتّب نشده، موی سر به هم ریخته

اُشکُم (oshkom ): شکم

اُشکُم بِدائَن ( oshkom bedā an): شکم دادن، خمیده شدن ستون یا دیوار در اثر بار زیاد، خمیده شدن چیزی در اثر فشار

اُشکُم بَدُزیئَن (oshkom badozzian ): شکم به داخل فرو بردن

اُشکُم بَکُردَه (oshkom bakordah): چاق شد

اُشکَم بَند (oskom band): کمر بندی که به گرد شکم بسته می شود

اُشکُم بَیی (oshkom bayi): شکم باره، شکم چران

اُشکُم پَرَست (oskom parast): شکم پرست، شکمو

اُشکُم پیه بیاردَن (oshkom pih biārdan ): چاق شدن، شکم پیه آوردن

اُشکُم رَوِش (oskom raves): اِسهال

اُشکَم، اُشکَمبَه، بیتیمبَه (oshkom): شکم

اُشکُمِت کارد بَخورِه (oshkonet kard bakhoreh): شکمت کارد بخورد(نفرین)

اُشکُمِت لَت بَخورِه (oshkomet lat bakhureh): تمسخری به معنای این که امیدوارم شکمت گرسنگی بکشد

اُشکُمی سَر بوئِرد، اُشکُمبَیی (oshkom sar buerd): شکمو

اِشکِنَه (eshkenah): غذایی که با آب داغ و پیاز داغ و روغن درست می شود و با نان می خورند

اَشک بَریتَن (ask baritan): اشک ریختن

اِشکار (eshkār): شکار

اِشکِلَک (eskelak): قلمه ی کوتاه درخت

اُشکُم بَدُزِّیئَن (oshkom badozian): شکم به داخل بردن

اُشکُم پیچَه (oshkom pichah): درد شکم

اُشکُم رَوِش (oshkom ravesh): اسهال

اُشکُم مُزی (oshkom mozi): مزد در حد شکم سیر کردن

اِشکُمبَه (eshkombah): شکمبه

اُشکُمبَیی، بَخور (oshkombayi): شکمو

اُشکُمی سَر بَفِتَن (oshkomi sar bafetan): روی شکم خوابیدن

اُشکُمی سَر بوئِرد (oshkomi sar buerd): شکمو

اُشکُمی سَر کَتَن (oshkomi sar katan): روی شکم افتادن

اُشکُمی گَل، دِلی گَل (oshkomi gal): دور و بر شکم

اِشگِلَک (eshgelak): استخوان ساق گوسفند یا چوبی اندازه آن که برای بستن دو عدد جوال روی چارپایان استفاده می شود، قلمه ی کوتاه درخت

اِشگِنَه (eshgenah):اشکنه، غذایی با آب و پیاز و روغن که با نان خورده می شود.

اِشگیلَک (eshgilak): حلقه ی نخی که کیسه های بار را دوزند تا دو لنگه ی بار را با آن با هم ببندند

اِشمی (eshmi): نگاه می کنیم

اِشناسنیئَن (eshnāsian): شناختن

اِشنُفَه، اِشنوفَه، کُهَه (eshnofah): عطسه

اِشنَه (eshnah): نگاه می کند

اِشنوسَّن (eshnussan):  شنیدن

اِشنوفِه کَتَه (eshnufeh katah): به عطسه افتاد.

اِشنوفِه نکن (esnufeh nakon): عطسه نکن

اَشون، اَشونی شو، اَشونی کَذایی (ashun): دیشب

اَشونِه بَکِتَن (ashuneh baketan): مانده و کوفته شدن

اِصالَد (esālad): اصالت

اِصبِهون، اِصفِهون (esbehun): اصفهان

اَصخَر (askhar): اصغر

اَصِّدا بَکِتَن (assedā baketan): از صدا افتادن، کنایه از فردی که بی رمق شده نای حرف زدن ندارد .

اَصِرافَت بَکِتَن (aserāfat baketan): از توجّه افتادن

اصل و اَساسَش (asl o asāsash): باعث و بانی اش

اَصلا (aslā): اصلاً

اُضافَه (ozāfah): اضافه

اِطاحَت هاکُن (etāhat hākon): اطاعت کن

اِطاعَد (rtāad): اطاعت

اطاهَت (etāhat): اطاعت

اُطراق کُردن (otrāgh kordan): اقامت کردن

اَطفار (atfār): اطوار

اَطفاری (atfāri): ناز پرورده و بهانه گیر

اَعیوب (ayub): عاجز و کور

اَعیون (ayon): اعیان

اُغ (ogh): صدایی که در موقع استفراغ از گلو بیرون می آید

اُغُر بِه خیر (oghor be kheyr): صبح بخیر

اَغِّی اَغِّی (aghey aghey): اَه اَه

اِفادُر (efador): مرحم

اِفادُر بَزونَه (efador bazunah): مرحم زدند، دارو زدند.

اِفادُر، مَلهَم (efador): تسکین

اِفادَه (efādah): نخوت و تکبر، فخر فروشی

اِفادَه ای (efādai): متکبر

اِفادَه ای (efādai): متکبِّر و خودخواه

اِفادِه نوشون بِدائَن (efadah nushun  bedāan): فخر فروشی کردن

اِفادور وِینِش (efādor veynes): مرحم می خواهد.

اِفادور، مَلهَم (efādor): مسکن

اَفاقَه کُردن (efāgheh kordan): فایده داشتن، کافی بودن، اثر بخش بودن

اِفاکی (efāki): اندکی

اِفاکی بُگذِشتَه اَ شو (efāki bogzeshtah a shu): اندکی گذشته از شب

اُفت (oft): کم

اِفتاب (eftāb): آفتاب

اِفتابِ بَرَهوت (eftābeh barahut): کنایه برای کسانی که تاسی سر دارند و اشعه ی آفتاب آن ها را اذیت می کند

اِفتاب بَزو (eftāb bazu): برآمدن آفتاب

اِفتاب بُلَن (eftāb bolan): کنایه از بخت و اقبال والا

اِفتاب بَیتَن (eftāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفتاب پُشت، آفتاو پُشت (eftāb posht): وقت ظهر

اِفتاب پِی، اِفتاب پَس، اِفتاب دیم (eftāb pey):  عصر

اِفتاب رو (eftāb ru): رو به آفتاب

اِفتاب سَر، اِفتابِ سَری (eftāb sar): سر صبح یا سر صبحی

‌اِفتابِ سو (eftāb su): طلوع آفتاب

اِفتاب کَشَه (eftab kashah): رو به آفتاب

اِفتاب مَل زَندَه (eftāb mal zandah): آفتاب می درخشد

اِفتاب میون (eftāb miun): میانهی روز

اِفتاب هِدائَن (eftāb hedāan): آفتاب دادن

اِفتاب، آفتاو (eftāb): آفتاب

اِفتابِه سَر، اِفتاب سَری (eftābeh sar): تیغه ی آفتاب

اِفتابیئَه (eftābiah): آفتابی است

اُفتادَه (ofdādah): نجیب، سر به زیر

اُفتادِه بیئَن (oftādah bian): با تواضع بودن

اُفتادَه، آدِمِ اُفتادَه (oftādah): سر بِه زیر و فروتن

اُفتادَیی (oftādayi): فروتنی

اِفتاوَه (eftāvah): آفتابه

اِفتاوی، اِفتابی (eftāvi): آفتابی

اِفداب (efdāb): آفتاب

اِفداب بَزو (efdāb bazu): آفتاب زد.

اِفداب بَزوئَه (efdāb bazuah): برآمدن آفتاب

اِفداب بُلَند (rfdābe beland): کنایه از بخت و اقبال خوب

اِفداب بَیتَه (efdāb baytah): آفتاب گرفتن

اِفداب رو (efdāb ru): رو به آفتاب

اِفداب بَییتَن (efdāb baytan): آفتاب گرفتن

اِفداب پُشد (efdab posd): ظهر، سر ظهر

اِفداب دیم (efdāb dim): رو به آفتاب

اِفداب دیمَه (efdāb dimah): محدوده ی آفتاب گیر

اِفدابِ سَر (efdāb sar): ظهر، وسط روز

اِفدابِ سَرِ کوه (efdābeh sare kuh): آفتاب سر کوه (کنایه از کسی که پایان عمرش نزدیک است)

اِفدابِ طولوع (eftāb tulu): طلوع آفتاب

اِفداب کَشَه (efdāb kasah): آفتاب رو، پهنه ی آفتاب گیر، رو به آفتاب

اِفداب گِرِسَّن (efdāb geressan): آفتاب شدن

اِفدابِ گَرم (efdābeh garm): آفتاب گرم

اِفداب گیر (efdāb gir): رو به آفتاب

اِفداب گیرَه (efdāb girah): رو به آفتاب است.

اِفداب میون(efdāb miun): وسط روز، ظهر

اِفداب هِدائَن (efdāb hedā an): آفتاب دادن

اِفداب، آفداب (efdāb): آفتاب

اِفدابَه (efdābah): آفتابه توالت و دستشویی،

اِفدابی(efdābi):  آفتابی

اِفدِخار (efdekhār): افتخار

اِفدِدا (efdedā): افتتاح

اِفدِضا (efdezā): افتضاح

اَفرا (afrā): نوعی درخت

اَفراز (afrāz): فراز، بلندی

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفسونَیَه (afsonayah): افسانه است

اَفشون (afshun): افشان

اُفطار (oftār): افطار

اِفلیج (eflij): زمینگیر، فلج

اَفسُنَه (afsonah): افسانه

اَفی (afi): افعی (کنایه از ناقلایی و زرنگی) هِنتیئَه اَفی= مثل افعی می ماند = خیلی زرنگ است

اَفِّی اَقِّی (aghghey aghghey): اصواتی برای بیان تمسخر و اعتراش معادل اَه اَه

اُق (ogh): استفراغ

اِقبال (اِقوال) (eghbāl): اقبال ثروت، دارایی، مال و اموال

اَقَبل(aghabl):   از قبل

اُقِّت نَنیشِه (oghghet naniseh): حالت به هم نخورد.

اَقثَریَّت (aghsariyyat): اکثریّت

اِقرار هاکُردَن (eghrār hākordan): معترف شدن

اُقِّش نیشتَه (oghghes nistah): حالش به هم خورد.

اَقَص، اَقَصی، دَس دَسی (aghasi): از سر قصد و عمد

اَقَل (aghal): تخمین

اَقَلاً (aghalan): تخمیناً، حداقل

اَقَلِش (aghalesh): حداقلش

اَقَلَّکَن، اَقَل، اَقَلّا (aghallakan): حداقل

اَقَلَم بَکِتَن (aghghalam baketan): از قلم انداختن، به حساب نیاوردن

اَقَلَم بینگوئَن (aghalam bingoan): به حساب نیاوردن

اِقلیم، آدِمون، مَردُمون (eghlim): همه کس

اَقلیم دوندِنَه (eghlim dundenenah): همه کس می دانند

اُقَّ، هُق (ogham): تهوّع، استفراغ

اَقِّی (aghey): صوتی که در موقع ناراحتی و دل خوری از کار و رفتار کسی ادا می شود

اَکابِر (akāber): بزرگان، مدارس قدیم

اَکّار بَکِتَن (akkār baketan): ناتوان و ضعیف شدن

اَکُّردَش نادِمَه (akkordas nādemah): از کارش پشیمان است

اَکَّسی (akkesi): از کسی

اَکَّمَر بَکِت (akamar baket): شخص از مردی افتاده

اَکَّمَر بَکِتَن (akkamar baketan): از کمر افتادن

اَکَّمَر بینگوئَن (akkamar binguan): از کمر افتادن (کنایه از کسی سخت کار کشیدن)

اَکّورِه دَرشیئَن (akkureh darsian): از کوره در رفتن

اَکّیسِه بَخوردَن (akkiseh bakhordan): از اصل سرمایه خوردن

اَکار بَکِتَن (akar baketan): از کار افتادن، ناتوان شدن

اَکار دَرشیئَن (akar darshian): از تکلیف شانه خالی کردن

اِکبِری، اِکبیری (ekberi): زشت و بد ترکیب

اِکبیر (ekbir): کثیف

اَکَت و کول بَکِتَن (akkat o kul baketan): خسته و کوفته شدن

اَکَمَر بَکِتَن، اَنَفَس بَکِتَن (akkamar baketan):خسته شدن، از کمر افتادن، کنایه از کسی که از مردی افتاده است .

اَکَمَر بِینگوئَن (akkamar binguan): کنایه از کار کشیدن سخت از کسی

اَکوره دَر بَوِردَن (akkureh dar burdan): از کوره در رفتن

اَکیسَه بَخُردَن (akkiseh bakhordan): از اصل مال خوردن ، کار بدون فایده و بدون سود

اَگِر (ager): اگر (اگه)

اَگُردَش کار بَکِشیئَن (agordash kār bakeshian): از کسی سخت کار کشیدن

اَگِردِن خود در کُردَن (aggerden khod  dar kordan): از عهده خود خارج کردن

اَگِردِنِ کَسی بَکِتَن (agerdene kasi baketan):  از عهده ی کسی بیرون شدن

اَگِردِن واکُردَن (agerden vā kordan): از عهد خود خارج کردن

اَگِنا (agenā): وگرنه، اگرنه

اَگِه (ageh): اگر

اَگِه تُرشی نَخورییِه چی بونی (ageh torshi nakhori ye chi buni): جمله ای برای به تمسخر گرفتن کار و رفتار دیگران

اَگِه گَزَک دَس هادِه (ageh gazak das     hādeh):  آگر فرصتی بشود

اَگِه نا (age nā): اگر نه

اَگِه نی اِی (ageh ni ey): اگر نیایی

اَگِه، مَگِه (ageh): اگر

اَل (al): نور، برق

اَل (al): برق آسمان

اَل اون (alun): الان

اَل بَزو (al bazu): برق زد (آسمان)

اَل بَزوئَن (al bazuan): برق زدن آسمان

اَل عَلیون (al ayun): لخت، لخت لخت

اَل لِه (al leh): عقاب

اِلِ وِحرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): سرگشته

اِلا، وا (elā): باز

اِلّا تو (ellā to): به جز تو

اِلا دار (elā dār): باز نگهدار

اِلا دارِشِش (elā dāreses): بازش نگه دار

اِلا زِلیکا، اِلّا زیلیکا (ela zilikā): تا ابد

اِلا کُنِش (elā kones): بازش کن

اِلا کُنِش هارشَم (elā kones hārsam): باز کن ببینم.

اِلا کُن، اِلا کُنِش (elā kon): بگستران

اِلا کور (elā kur): چشم باز اما کور، کنایه از قدر نشناسی، (بیماری اِلاکور بیشتر در گاوها مورد توجّه بود)، کنایه از سر به هوایی و بی دقتی و نمک نشناسی

اِلا نَکُندَه (elā nakondah): باز نمی کند.

اِلا نَوونَه (elā navunah): باز نمی شود.

اِلّا هِنتی بِه (ellā henti beh): غیر از این است

اِلّا،(ellā):   به غیر

اِلّا، اِلّا لِلّه (ellā): فقط، بی چون و چرا، فقط و فقط، تنهای تنها

اِلا، اِلایی (elā): به جز، غیر از اینه

اَلاف بیئَن، این وَر و اون وَرِه اَلَکی (allāf bian): پلکیدن

اِلاکُن، واکُن (elā kon): باز کن

اِلالَه (elālah): آلاله ، لاله

اَلاون: (alun) الآن

اِلاویزینَه (elāvizinah): باقیمانده میوه ها و به خصوص گردو پس از چیدن و جمع آوری آن ها توسط باغ داران

اِلاویزینِه کُردَن (elāvizineh kordan): جمع آوری میوه های باقیمانده پس از برداشت محصول توسط افراد غیر مالک باغ توسط افراد غیر مالک (اجداد میگونی ها اِلاویزینه را حلال می دانستند).

اِلایی هِنتی بِه (elāyi henti beh ): غیر از اینه، این طور بود.

اَلبَت، اَلبَتَه (albat): البته

اُلتُزوم (oltozum): تعهّد داد

اِلتِفاد (eltefād): التفات، توجّه

اَلحال (alhāl): اکنون، هم اکنون

اَلخُلُق (akholigh) لباس قدیمی

اُلدُرَم بُلدُرَم (oldorom bodorom): رجز خوانی

اَلدَنگ (aldang): دشنامی است به معنای بی عار، ولگرد، بی غیرت و دیّوث

اَلَرگ (alarg): گیاه گلپر

اَلَرگ گوش (alarg gush): قارچی که در کنار بوته ی گلپر رشد می کند

اَلَرگ، اَلَگ گوزا، کُلپَر (alarg): بوته ی گلپر

اُلُّرَم بُلُّرَم (olloram bolloram): رجز خانی و تهدید

اَلِف (alef): کوچک (یِه اَلِف یالَک = یک بچّه ی کوچک)

اَلَک کُردَن (alak kordan): بیرون انداختن

اَلَک کُردَه (alak kordah): دور انداخت.

اَلَک کُنِش (alak kones): دور بیاندازش

اَلکُهل (alkohol): الکل

اَلَکی (alaki): الکی، بی خودی، بی اساس

اَلَک دُلَک (alak dolak): الک دولک، یک بازی که با حداقل یک چوب کوتاه به نام الک و یک چوب بلند به نام دولک انجام می شود.

اَلَک کُردَن، کُنار اِنگوئَن (alak kordan): دور انداختن

اَلکُلم (alkolm): الکل

اَلکِهُل (alkehol): الکل

اَلُم (alom): شیبدار، زمین بلند و ناهموار، پرتگاه

اَلَم شَنگَه (alam shangah): جار و جنجال، آشوب، بلوا

اَلَنگ (alang): انگل، آویخته

اَلِّنگ بَکِتَن (alleng baketan): از پا افتادن

اَلِنگ بَکِت (alleng baket): از پا افتاده

اَلِّنگ و پر بَکِتَن (alleng o par baketan):  از دست و پا افتادن

اَلَنگ و والَنگ (alang o vālang): بلاتکلیف

اَلَنگو (alangu): دست بند زنانه

الَه: (aleh) شاهین (الَه بند، فکر می کنم به خاطر همین پرندگانی که روی آن پرواز می کردند و لانه می ساختند به همین نام مشهور شده است.

اِلِه بِلِه کُمَه (eleh beleh komah): چنین و چنان می کنم

اَلِه بَند (alehband): نام یکی از صخره های میگون

اِلَه و وِلَه (eleh velah): چنین و چنان

اِلَه و وِلَه کُردَه (eleh veleh kordah): چنین و چنان می کرد

اِلِه وِلِه هاکُردَن (eleh veleh hākordan): چنین و چنان کردن (به حالت مسخره)

اَلِه وِهرون، سَر بَگیشت (eleh vehrun): حیران

اَلو (allu): شعله آتش

اَلو هَرون (alu harun): سرگشته و حیران

اَلوات (alvāt): شخص بی بند و بار و هرزه

اَلوار (alvār): تخته ی کلفت و دراز و صاف

اَلواط، هَرزَه،بی عار، هَمَه جایی (alvāt): هرزه، آدم خوش گذران ، بیکار

اَلواطی (alvāti): خوش گذرانی

اَلوالی (alvāli ): آلبالو

اَلوالی خُشکَه (alvāli khoshkah): آلبالو خشکه

اَلوالی دار (alvāli dār): درخت آلبالو

اَلوالی هَسَگ (alvāli hassak): هسته ی آلبالو

اَلوکَک (alukak): هر نوع حشره

اَلّون، اَلّونی، اِسا، اِسا کِه (allun): الان

اَلونی (alluni): این وقت ها، تازگی

اَلّونی اِیمَه (alluni eymah): الان می آیم.

اَلوو (alu): شعله ی آتش، شعله ی آتش، الو

اَلوو بَیتَن، گُر بَیتَن (alu bautah): آتش گرفتن

اَلوو بَییتَه (alu bayetah): آتش شعله ور شد.

اَلوو نَدِه (alu nadeh): شعله ورش نکن

اِلیاد (elyād): چادر نشین ها

اَلیجَه (alijah): پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلیجَه (alijah): پیراهن کوتاه مردانه، پارچه ای از نوع کرباس راه دار

اَلَیَحال (aloyahāl): با این همه

اَلیق (aliy): خوراک احشام

اَلئون، الئونی، الونی، الون (alun): الآن

امّا بِهتَرون (ammā behtarun): جن، اجنّه، از ما بهتران

امّا بیاردَن (amma biārdan): در معامله انجام یافته اعتراض وارد کردن، ایراد گرفتن، بهانه گرفتن

امّا بَییتَن (ammā bayetan): ایراد گرفتن و در معامله دبّه کردن

اِما دی، اِماهان دی (emā di): ما هم

اِما، اِماهون، اِماها (emā): ما

اِماج (emāj): نوعی آش

اُماج (omāj): نوعی خمیر گلوله ای شکل که با آن آش می پزند.

اِمالَه (emālah): تنقیه، شاف

اِمالِه هاکُردَه (emāleh hākordan): تنقیه کرد

امامزادَه سید مُرسلین (emāmzādah sed morsalin ): امامزاده سیّد میرسلیم، مقبره آن حضرت در سادات محل میگون قرار دارد. در سال های گذشته اقدام به فضا سازی و ساخت گنبد و ضریح آن حضرت نموده که مشتاقان از سراسر ایران بویژه رودبارقصران برای زیارتش به آنجا مشرف می شوند. مزار اکثر شهدای میگون هم در جوار این آرامگاه قرار دارد.

اِماهان (emāhān): ما، امثال ما

اِمایی (amāyi): فرد بسیار تمیز و وسواسی

اَمبار (ambār ): انبار

اَمبار کاه (ambare kāh): کاهدان

اَمبار هیمَه (ambāre himah): انبار هیزم

اُمبار، اُمباری، اُمباردی (ombār): سپس، بعداً

اَمباری (ambāri): انباری

اَمبُر (ambor): انبر، انبر دستی

اَمبُری (ambori): انبر کوچک

اُمبِلانس، آمبِلانس (ombelāns): آمبولانس

امِتِحون (emtehun): امتحان

اُمَد نَیُمَد دارنه (omad nayomad  dārnah):  آمد و نیامد داره

اَمر و عَطا (amro atā): امر، فرمان، دستور

اَمر و عَطات خِیلیئَه (amro atāt       kheyliah):   امر و فرمانت خیلی است

اَمر، اُرد، فَرمون (amr): دستور

اَمَرد، کوسَه (amard): بی ریش

اَمَردی بَکِتَن (amardi baketan): توان جنسی از دست دادن

اَمرو صُبی (amru sobi): امروز صبح

اِمِرزیدَه (emerzidah): آمرزیده

اِمرِکا (emrekā): آمریکا

اَمرو (amru): امروز

اَمرو اِفتاب میون (amru eftāb miun): سر ظهر امروز

اَمرو بَمیرَم باوَر فَردا بَمیرَم باوَر (amru bamiram bāvar fardā bamiram bāvar):  امروز بمیرم قابل باور کردن است فردا بمیرم قابل باور است (کنایه از نزدیک بودن زمان مرگ برای کسی)

اَمرو چاشتی (amru cāsti): عصر امروز

اَمرو صُبی (amru sobi): صبح امروز

اَمرو عَصر (amru asr): امروز عصر

اَمروز و فَردا کُردَن، سَر پیچِه کُردَن (amru o fardā kordan): دفع الوقت کردن

اَمروزَه ، اِسایی (amruzah): امروزه

‌اَمروزَ، اِسا (anruz): امروز

اَمروزی، حالایی (amruzi): امروزی

اَمروزیئَه (amruziah): خیلی امروزی است

اَمرویی (amruyi): امروزی

اِمریکا، اِمرِکا (emeikā): آمریکا

اَمِسال (amesal): امسال

اَمِشُو (ameshu): امشب

اَمشی (amshi): نوعی حشره کش در قدیم

اِمکون (emkun): امکان

اَمِن (amen): از من

اَمُن (amon): امان، پناه

اَمِنِر (amener): به خاطر ما

اَمِنی (ameni): مال ما

اَمِنی پَند (ameni pand): طرف ما

اَمِنی تیکِّه نیئَه (ameni tikeh niah): مناسب ما نیست

اَمِنی چَم (ameni cham): محدوده ی ما

اَمِنی دیار، اَمِنی وِلایَت (ameni diār): سرزمین ما

اَمِنی سَر دوئَه (ameni sar duah): به ما زور می گوید

اَمِنی سی، اَمِنی گَلی، اَمِنی دیمَه (ameni si): اطراف ما

اِمِنی عایِدی (ameni āyedi): سهم ما

اَمِنی قُود، اَمِنی قَوت (ameni ghud): روزی ما

اَمِنی کارکِرد، اَمِنی بَهر (ameni kār kerd): محصولات ما

اَمِنی لوو دَرَه (ameni lu darah): نزدیک ماست

اِمِنی مِلک (amemi melk): آبادی ما

اَمِنی وِرا (ameni verā): سمت ما

اَمنیئَه (amniah): سرباز

اِمو (emu): می آمد

اَمون (amun): امان، پناه

اَمون (amun): تحمّل، صبر

اَمون (amun): عاصی

اَمون (amun): فرصت

اَمون اَدَسِّت (amun a dasset): وای از دستِ

اَمون اَز، فَقون اَز (amun az): ای داد از

اَمون نِدائَن (amun nedāan): فرصت ندادن

اَمونت (amunat): امانت

اَمونَتی (amunati): امانتی

اَمونَد (amunad): امانت

اِمویی (emuyi): می آمدی

اِمید (emid): امید

اِمیدوار، آبِسَّنِ زَن (emidvar): زن آبستن

اَمِّیدون دَرشیئن (ammeydun darshian): از تکلیفی شانه خالی کردن

اَمیر زادَه (amir zādah): فرزند امیر

اُن (on): آن

اُن (اون) دوور (on dur): آن زمان

اُن (اون) مِسونا (on mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن زمان ها، آن ایام، آن هنگام

اُن بار (onbār): آن مرتبه ، آن دفعه

اِندا، میزون (endā): اندازه، میزان

اِندی (andi): این قدر ( مقدار زیاد)

اُن دوور (ondur): آن نوبت

اُن رِیَه (on riah): آن ردیف یا آن راسته

اُن سَنگ، اون سَنگ (on sang, un  sang): آن سنگ

اُن کِش، اُن دوور، اُن چِنِش (on kesh): دفعه ی بعد

اُن کَشَه (on kashah): آن پهنه

اُن گَل، اُن گَلی (on gal): آن تنگه

اُن مِسون (on mesun): آن هنگام

اُن وِرا (on verā): آن طرف ها

اُن(اون) دوور (on dur): آن موقع، آن هنگام، آن وقت

اُن، اون، اُنَه، اونَه (on): آن

اَنّا بَکِتَن (anna baketan): از رمق و نیرو افتادن

اَناخِشی پِرِسائَن (anākheshi  peresāan): از ناخوشی برخواستن

اَنّاخِشی دِرگاموئَن (annakhesi  dergamuan): از بیماری برخاستن، بهبودی بیماری

اِنار (enār): انار

اَنبار کُردن، پَسُفت هاکُردَن (anbār kordan): انبار کردن ، ذخیره

اَنبارِ هیمَه، هیمَه ای اَنبار (anbāre himah): مخزن هیزم

اُنبار، اُمبار (anbār): بعد

اَنباری، اَمباری (anbāri): مخزن

اَنبُرَک (anborak): انبر کوچک

اَنتَر (antar): بوزینه، میمون

اِنتِرتاش (entertās): مدلی از کامیون

اِنتِقوم بَییتَن (entegum baytan): انتقام گرفتن

اَنتِمون (antemun): این مقدار از زمان، تا حالا، زمان دور

اِنتی (اینتِری) (enti): این طوری، این گونه، این طور

اِنتی بَوِه گِه: (enti baveh geh): اینطور شد که

اِنتی نَوِی با  خُب بِه (enti navebā khob beh): این طور نمی شد خوب بود

اِنتی نیئَه (enti niah): این جوری نیست

اِنتی، اینتِری، هِنتی (enti): این طوری

اِنتیاز (entiaz): امتیاز

اَنجِکِرَک (anjekerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل انتقال، سنگ سوراخ داری که در استخر نصب می کنند و آب از آن بیرون می آید و قابل باز و بسته شدن است. مدخل دایره مانند در مجاری آب

اَنجِکسُن (anjekson): آمپول

اَنجِکسُن بَزو (anjekson bazu): آمپول زد

اُنجَه (onjah): آن جا

اِنجَه اِنجَه (enjah enjah): تکّه تکّه، ریز ریز

اَنجوم (anjun): انجام

اَنجی کِرَک (anji kerak): آسیاب سنگی کوچک و قابل حرکت

اَنجیل (anjil): انجیر

اِندا، اِندازَه (endā): اندازه، میزان (یِه جامَکی اِندا= به میزان یک کاسه)

اِندا (endā): مقدار، اندازه

اَنَدَرون (andarun): داخل، درون

اِندور، اِندورین (endur): بعداً

اَندونوک (andunuk): کوچک، اندازه ی کوچک

اَندونوک دار (andunuk dār): درخت کوچک

اِندوور (endur): دفعه ی دیگر

اُندوور (ondur): آن موقع، آن وقت

اَندوونوک، کوشکَک، اَندیئَک (andunuk): کوچک

اَندی (andi): این قدر، این همه، از پس، آن قدر ، هِی، مدام

اَندی بو تا هَتَکِت وَتَک گِردِه (andi bu tā hataket latag gerdeh): توهینی به این معنی که آنقدر بگو تا جانت به در رود، آنقدر بگو تا حرفت تمام شود

اَندی بوتی (andi buti): این قدر گفتی

اَندی تَنگ نَیرِش (andi tang nayiresh): این قدر سخت نگیر

اَندی جور نَوِرِش (andi jur naveresh): آن قدر بالایش نبر (مهمّش نکن)

اَندی جیر نیارِش (andi jir niāresh): آن قدر کوچکش نکن

اَندی خُتِه نَییر (andi khodteh nayir): این قدر پز نده

اَندی دی بیراهِه نونَه (andi di birahah nunah):  زیاد هم اشتباه نمی کند

اَندی سَر نَکُّتِن (andi sar nakoten): این قدر سر و کلّه نزن

اَندی سَر و بِن نَییر (نَکُنِش) (andi sar o ben nayir): هی موضوعی را تکرار نکن یا کش نده

اَندی سَمَن دارمَه کِه یاسَمَن دِلَش گُمَه (andi saman dārmah ke yāsaman delash gomah): کنایه از این که آنقدر گرفتارم که گرفتاری کوچک برایم بی معنی است

اَندی شِیر (andi sheyr): از این فاصله ی دور، این همه جا

اَندی کِه (andi ke): تا این اندازه که

اَندی کِه (andi ke): آن مقداری که، این همه

اَندی کِه سَر دَرَه هَمون اَندی دِی بِن دَرَه (andi ke sar darah hamun andi di ben darsh): کنایه از کسی یا چیزی که نیم آن معلوم و مشهور است

اَندی گَب نَزِن (andi gab nazen): زیاد حرف نزن

اَندی گَتِه نَکُنِش (andi gateh nakones): آن قدر بزرگش نکن

اَندی گَتَیَه (andi gatayah): خیلی بزرگ است

اَندی نَپِلِک (andi napelek): این قدر پَرسِه نزن

اَندی نَفِس (andi nafes): این قدر نخواب

اَندی وَر نَشو (andi var nashu): آن قدر دست نزن

اَندی، اَندی دی (andi): زیاد

اَندین (andin): این قدری، آن قدری (از لحاظ اندازه)

اَندین بِه (andin beh): این قدری بود، آن قدری بود.

اَندینَه (andinah): این قدر

اَندینِه بِه (andineh beh): به این اندازه بود

اَندونوکَه، یِه زَزوکَه (anduduk): کوچک است

اَندیئَک، یِه زِرّوک، یِه زوروک، یِه چُس مِثقال (andiak): مقداری اندک

اَندیئَک شِیر (andiak sheyr): جای کم

اَنزِلی (anzeli ): تعدادی زنگ کوچک و مهره هایی که برای زیبایی و زینت چارپایان به انتهای پالان بسته می شود.

اَنسِر (anser): مردی که توان حامله کردن ندارد.

اِنسون (enson): انسان

اِنسون نیئی (ensun niei): انسان نیستی

اِنسونون (ensonon): انسان ها

اِنسونیّت(ensuniat): انسانیت

اَنّظَربَکِتَن (annazar baketan): از چشم افتادن

اَنعوم (anum): انعام

اَنَّفَس بَکِتَن (annafas baketan): از نفس افتادن، خسته شدن

اِنکار کُردَن، دَبَّه بَکُردَن (enkār kordan): جر زدن

اِنکان (enkan): امکان

اَنگ (ang): انگیزه، باعث، تهمت

اِنگار بَکُردَن(آکُردَن) (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار چِه هاکُردَه (هاکُردَه) (engar che   hākordah): بی اعتنایی کرد

اِنگار کُردن (engār kordan): ترک کردن ، نادیده گرفتن

اِنگار هاکُردَن (engār hākordan): ترک کردن، رها کرذن

اِنگارَه (engārah): طرح و نقشه

اِنگارَه بَریتَن (engārah baritan): طرح ریختن

اِنگاری (engāri): انگار

اَنگُشدَر، اَنگُشدَری، اَنگوشدَری، اَنگوشدَر  (angoshdar): انگشتر

اَنگَل (angal): پستان دام

اَنگَل (angal): آلت تناسلی پسر بچّه یا آلت تناسلی حیوانات نر

اَنگَل (angal): طفیلی، مزاحم

اَنگَل (angal): نوک آویزان پستان گاو

اَنگَل نِواش (angal nevāsh): آویزان به کسی نباش

انگُلی (angoli): انگشت کردن

اَنگُم، اَنگُرُم (angom): صمغ درخت

اَنگور کُل (angur kol): بوته ی انگور

اَنگور کُلی دِلَه (angur koli delah): داخل بوته ی انگور

اَنگورِهی چُش (anguraye chosh): تخم چشم

اَنگوری (anguri): اَنگور فروش

اَنگوری حَبَّک (anguri habak): حبه ی انگور

اَنگوشت (angusht): انگشت

اَنگوشتَر (angushtar): انگشتر، انگشتری

اَنگوشتَری (angushdari): حلقه

اَنگوشتونَه، خِفتی (angushtunah, khefti): انگشتر، انگشتانه

اَنگوشدَر (angusdar): انگشتر

اَنگوشدَری (angusdari): انگشتر، انگشتری

اَنگولَک هاکُردَن (angulak hākordan): با انگشت به کسی ور رفتن

اَنگولَک کُردن (angulak kordan): با انگشت به کسی ور رفتن، کنایه از سر به سر کسی گذاشتن

اَنگی بِه خیالِش نیئَه، رَهِش نَییرنَه (angi be khiales niah):انگیزه ای ندارد.

اَنگیلیسی: (angilisi): چراغ انگلیسی

اُنَه (اونَه) رِ هیئِر (هیر) (onah re hier): آن را بردار

اَنوم (anum): انعام

اِنون (enun): دَلیل

اَنیسِّر (aniser): مردی که توان حامله کردن ندارد

اَنیمون (animun): پشیمان

اَنیمونی (animuni): پشیمانی

اَه (ah): صوتی که در هنگام نفرت از چیزی بیان می شود.

اَه اَه (ah ah): صوتی که در موقع اظهار نفرت از چیزی ادا می شود

اِهتِماد (ehtemād): اعتماد

اَهرین (ahrin): حوضچه ای در کنار سنگ آسیاب که سنگ به هنگام خرد کردن گندم آرد را بدان جا ریزد.

اِهِشتَه، بِهِشتَه (eheshtah): ممانعت نمی کرد

اَهل (ahl): مردم یک محل

اَهل (ahl): نَجیب، سَر بِه راه، شایسته، شخص حرف گوش کن و عاقل

اهلِ بَخیَّه (ahl bakhiah): وارد کار، مطّلع

اَهل و عَیال (ahl o ayāl): افراد خانواده

اَهل و نااَهل (ahl o nā āhl): کس و ناکس

اَهوش بَوِردَن (ahush baverdan): از هوش رفتن

اِهِلمَه (ehelmah): می گذارم

اُهو، اُهُی (oho): حرف ندا یا تحقیر

اُهُی (okoy): آهای

اُهُی کی ای (okoy ki ie): آهای کی هستی

اُهُی، اُهوی (ohoy): ای

او (u): آب

او اِ فِراوون (ue ferāvun): آب فراوان

او اَمبار (u ambār): آب انبار، مخزن آب

او اَنگ (uang): آب ربزش بینی

او باریکَه (u bārikah): آب کم، درآمد کم

او بَخوردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن، اوباری (u bedāstan): آبیاری کردن

او بِدائَن (u bedāan): داخل آب انداختن، آبیاری کردن

او بَرَه (u barah): محلی از نهر بزرگ و سراسری که آن جا را می بندند و آب به کشتزار یا ملک هدایت می کنند

او بَریتن (ubaritan): آب ریختن

او بَزوئَن (ubazuan): آب زدن

او بَکَشییَن (ubakeshiyan): آب کشیدن، عفونتی شدن زخم در اثر تماس با آب

او بَریتَه (u baritah): آب ریخت

او بُلُردِه بَوِیَه (u bolordeh baveyah): آب جوشید.

او بِلِردیئَه (u belerdayah): آب جوش است

او بوردَن، او بَویئَن (u burdan): آب رفتن، کوتاه شدن لباس در اثر شستن

او بَوِیَه (u baveyah): آب شدن

او بیاردَن (u biārdan): آب آوردن

او بَیتَن (u baytan): آب گیری کردن

او بیموئَن (u bimuan): آب آمدن

او پاج (u paj): آب پاش

او پَز (u paz): آب پز

او پَس هِدائَن (u pas hedāan): آب پس دادن

او تَنی، حوضِنی، شِنو (utani): آب تنی

او تیل بَوِیَه (u til baveyah): آب گل آلود شد.

او جار (u jār): درخت نارون

اوخورَه، اوخوری (u khora u khori): آب خوری، لیوان، جایی که آب برای خوردن باشد

او دِپاتَن (u depātan): آب پاشیدن

او دَرِنگوئَن (u darenguan): آب انداختن

او دَس (u das): آبی که با آفتابه برای شستن دست قبل و بعد از غذا در لگن می ریختند

او دَکِتَه، او راه کَتَه (u daketah): آب افتاد

او دِمالا (u demālā): در مسیر آب نهر رفتن و موانع داخل آب را بر طرف کردن

اودون (udun): آب ودانه

او دو (u du): آب دوغ

او دوغ (udugh): آب دوغ

او دونَه (udunah): آب و دانه

او دَییتَن (u dayitan): آبگیری کردن

او رِ تیل کُردَن (u re til kordan): آب را گل کردن

او رَ تیل نَکُنین (u re til nakonin): آب را گل نکنید

او رِ لی هاکُردَن (u re li hākordan): آب نهر عمومی را از سر منشاء یا از ابتدای ورودی به رودخانه باز (رها) کردن

او راه (u rāh): راه آب، گذرگاه آب

او زیرِ کاهَه (u zirekāhah): راز دار است

او شِلی (u sheli): نخستین آبیاری در سال زراعی جدید که به دلیل نرم بودن و تشنه بودن زمین بسیار سخت انجام می شود.

او صاف کُنَک، او کین زَنَک، او دُزَّک (u sāf konak):  حشره ای که بر روی آب راه می رود و مردم معتقد بودند حرکت این حشره روی آب باعث صاف شدن آب می شود

او طِلا (u telā): آب طلا

او کَتَن (u katan): در آب افتادن

او کُردَن (u kordan): آب کردن

او کین زَنَک (u kin zanak): حشره سَنجاقَک

او گِز (u gez): آب نفوذ کرده در غذا، پخت اولیه

او گوردون (u gordun): آب گردان

او گوشد (u gusd): آب گوشت

او گیرِت نینَه اَگِه نا شِنوگَرِ قَهاری هَسی (u giret nina aghenā shenugareh ghhahari hassi): کنایه از این که موقعیت فراهم نیست وگرنه تو هم ذاتاً استعداد انجام کارهایی را داری

او گیری هاکُردَن (u giri hakordan): آب گیری کردن

او لَمبَر بَزو (u lambar bazu): آب در یک جا جمع شده و بالا آمده و موج می زند.

او لَمبو (u lambu): آب لمبو (میوهی رسیده و آبدار)

او موقَع، اون دورون (u moghah): آن زمان

او نَشت کُردَن، تَرَشُّح (u nasht kordan, tarashoshh):چکه

او نِکی (uneki): آن یکی

او نَم (u nam): پاشیدن اندکی آب به چیزی

او هادِش (u hādes): به او آب بده

او هِدائَن (u hedāan): آب دادن

او هِراژِنی بَوِیَه (u herājendeni baveyah):  آب در زمین پخش شد.

او هِوا (u o hevā): آب و هوا

او و دون (u o dun): آب و دانه

او و نون دار (u o nun dār): آب و نان دار

او و هِوا (u o hevā): آب و هوا

او وارَه (uvārah): آواره

او وِرا (uverā): آن طرف، آن جا، آن سمتی

او وِرایی (u verāyi): آن طرفی، آن سمتی

او، اوئَه (u): اسپرم

اِوارَه (evārah): آواره

اواِندون، اِسِّل (u endun): آب بندان

اواَنگ، سِک (uang): اَن دماغ

اِواهری (evāhri): نوعی گیلاس زودرس که اغلب توسط پرندگان از جمله زاغ ها خورده می شود.

اوبَخُردَن (u bakhordan): آب خوردن

او بِداشتَن (u bedashtan): آبیاری کردن

اوبَویئَن (u bavian): آب رفتن

اوبَیتَن (u baytan): آب برداشتن

اوپاچ (u pach): آب پاش

اوپَز (u paz): آب پز

اوپَس هِدا (u pas hedā): آب پس دادن

اوت بار دَرَه (ut bār darah): کنایه از این که مرگت نزدیک است

اوتَرَه (utarah): مرزه

اوتِلِمَه (utelmah): تخم مرغ نارسیده

اوتَنی، حوضِنی، شِنوو (utani): آب تنی

اوتیل (util): آب گل آلود

اوجا (ujā): درخت آزاد ، نارون

اوجار (ujār): سرشاخه های برگدار درختان (عموماً بید و تبریزی)

اوچِک (uchek): قطراتی که از سقف بچکد.

اوچِلیک (uchelik): چیزی که بسیار خیس است و آب از آن می چکد.

اوچینِ بیار (ucineh biār): پلاستیک را بیار

اوچین(uchin):  uchinپلاستیک

اوخورَه (ukhorah): نام مکانی در میگون است، برخی بر این باورند که نیاکان ما برای نام چشمه از این کلمه استفاده می کردند. اگر لهجه ی میگونی را زیر مجموعه ی زبان طبری بدانیم، در ترجمه ی سوره کوثر قرآن کریم که در چندین دهه قبل از این که محققین به فکر جمع آوری لغات طبری بیافتند به زبان طبری ترجمه شده است، در باب کوثر همان "چُشمَه" ترجمه شده است.«إنّا أعطَیناکَ الکَوثَرَ» اما ترا هادائیم یا محمد (ص) وهشتی خونی چشمه

اوخورَه (u khora): جایی که آب برای خوردن باشد، نام محلی در میگون

اوخوری (u khori): آب خوری، لیوان، پارچ

اودار (udār): خیس

اودِپاچییَن (udepāji yan): آب پاشیدن

اودَس (udas): آبی که با آفتابه لگن برای شستن دست قبل و بعد از غذا می آوردند.

اودَس (udas): آبی که به هنگام بستن نان دست را با آن خیس می کردند.

اودوغ (udugh): آب دوغ

اودون (udun): آب و دانه ی پرندگان و طیور خانگی

اَوِر (aver): ابر

اورا (urā): راه آب

اوراز، قُز (urāz): سربالایی تند و ناهموار، جای شیب دار

اورازَک (urāzak): نام محلی در شرق میگون

اورازی (urāzi): سربالایی

اَوری (avri): ابری

اورین (urin): پر پر، له شده

اوزا (uzā): مایه خمیر سنتی در تهیّهی نان، آردی که آن را با اندکی مایهی ترش خمیر کرده می گذاشتند تا ترش شود و سپس آن را به جای مایه ی خمیر به کار می بردند

اوزیرِکا (uzirekā): آب زیرکا، دورو، دُوپوسَّه

اَوَس (avas): به این زودی ها

اوسّا (ussā): استاد، بنا، سبزی صحرایی شبیه برگ چغندر و اسفناج

اوسّا کار (ussā kār): بنّا، استاد کار

اوسال (usāl): افسار

اوسال پارِه کُردَن (usāl pāreh kordan): یاغی شدن ، سرخود شدن

اوسال سَرخود (usāl sar khod): افسار سرخود، شخص سرکش و یاغی

اوسال سَری (usāl sari): مقدار پولی که خریداران چهارپا یان به کسی که افسار آن ها را به دست می گیرد می دهند.

اوستی، اوسّی (usti): آستین

اوستی جور زوئَن (usti jurzuan): آستین بالا زدن

اوستینَگ (ustinag): آستینکی که هنگام پختن نان در تنور استفاده می شود.

اوسَر (avsar): افسر

اُوسوس (avsus): افسوس

اوسی (usi): آستین

اوسی جور زوئَن (ussi jue zuan): آستین بالا زدن، همت کردن

اوسی سَر (usi sar): روی آستین

اوسّین، اوسّی (ussin): آستین

اوسّینَک، بال اؤسِّین (ussinak): دستکش پارچه ای که هنگام پخت نان زنان به دست می کردند تا دستشان در برابر حرارت تنور کمتر دچار مشکل بشود

اوش بار دَرَه (us bar darah): کنایه از این که مرگش نزدیک است.

اوش بَکِتَه (ush baketah): افتادن آب از چیزهای آب دار و شسته

اوشُر (u shor): آبشار

اوشُرَک (u shorak): آبشار کوچک

اوشَنگُلَک (ushangolak): آب ریزش بینی، نوعی علف سبز که در حواشی مسیر حرکت آب رشد می کند

اوشون (ushun): اوشان

اوصاف کُنَک (usaf konak): حشره ای آبزی که دایره وار بر سطح آب گردش می کند.

اوُقات تلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوصول (usul): کار زشت با انگشت

اوصول بَیتَن (usul baytan): با انگشت کار بد با کسی کردن، کنایه از آزار جنسی با ور رفتن و انگشت گذاشتن

اوف (uf): کلمه ای که برای اظهار درد به خصوص در کودکان به کار می رود.

اوفتویَه، اوفتاوَه (oftuyah): آفتابه

اوفَه (ufah): سرفه ی پی در پی گوسفند

اوفو (ufu): بیماری عفونی سُم پای چهارپایان

اوقات تَلی (ughat tali): اوقات تلخی

اوکُردَن (ukordan): آب کردن

اوکَش (ukash): آب کش برنج، صافی

اوگِز (ugez): آب گرفته شده، پخت اولّیه، آب گرفته شدن (منظور غذایی که بوی آب بدهد)

اوگَوردون (ugurdun): آب گردان، ملاقه بزرگ

اوگوشت (ugusht): آب گوشت

اوّلِ چِل چِلیشَه (avvaleh celcelisah): تازه اوج توانمندی جنسی اش است (در یک مرد در سن حدود چهل سالگی به بعد می باشد)

اَوَّلِ وَختی (aval vakhti): زودی

اَوَّل، اون مِسّون، اون مِسّونی (aval): قبل

اَوَلا (avalā): ابتدا، از اول

اَوَلا هِنتی نَوِه (avalā henti naveh): ابتدا اینطور نبود

اولاد، یال، وَچَه، فَرزَند (ulād): زاده

اولَب (ulab): پهلو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو ، میوه رسیده و آب دار

اولَه (ulah): آبله

اولَب (ulab): پَهلو (بخشی از بدن)

اولگو (ulgu): الگو

اولَمبو (ulambu): آب لنبو

اولَه (ulah): تاول، آبله

اولِه بَییتَن (uleh baytan): آبله گرفتن

اولِه بَییتِنَه (uleh bayitenah): آبله گرفتند.

اولَه دَر کُردن (uleh darkordan): آبله در آوردن، تاول زدن

اونا ها (unāhā): آن جاست.

اولِه دَرکُردَن (uleh dar kordan): آبله در آوردن

اولِه دَکُتِنا (uleh dakotenā): آبله کوبید

اولِه دَکُّتِنائَن (uleh dakkotenāan): آبله کوبیدن

اولِه دیرگا اوردَه (uleh dirgā urdah): آبله گرفت

اَوَلی چین (avail chin): برداشت نخستین محصول همانند یونجه

اَوَلی، یِکُمی، یِکُمین (avali): نخستین

اوم بار دَرَه (um bār darah): آب را گذاشتم روی اجاق (کنایه از این که زمان مرگم نزدیک است)

اوم بار، اون وار، اون باردی، اون باری (um bār):  آن دفعه

اوم مِسون (um mesun): آن وقت، آن موقع، آن هنگام

اوم مِسونا (um mesunā): آن وقت ها، آن موقع ها، آن هنگام ها

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah):  آمد و نیامد دارد.

اومَد نَیومَد دارنَه (umad nayumad dārnah): آمد و نیامد دارد

اومِّسون (ummesun): وقتی

اون (un): آن

الاون (alun): الان

اون اِندا (un endā): آن اندازه

اون بار، اون باری، اون باردی، اون وَختی (un bār): آن مرتبه

اون پَر (un par): آن طرف، اتاق دیگر

اون پَند (un pand): آن بخش زمین

اون پِی دیم (un pey dim): آن گوشه، آن کنار

اون تُک (un tok): آن بلندی: آن نوک

اون جاهانَک (un jāhānak): آن جاهای کوچک، آن جاها

اون جِهون، اون دِنیا (un jehun): آخرت و دنیا

اون چِک (un chek): آن نبش

اون حِواری (un hevāri): آن مسیر، آن جهت

اون حِواری (un hevāri): آن محدوده

اون دَس (un das): آن طرف (تو اون دَس بور مِن اِیمَه / تو لَس لَس بور مِن اِیمَه)، محله آن طرف رودخانه ، هریک از محله های اطراف رودخانه نسبت به محله دیگر

اون دَم (un dam): لحظه، آن لحظه

اون دور (un dur): بهداً

اون دور دورا (un dur durā): آن قدیم ها

اون دُورون (un durun): آن دور دورا

اون دورین، اون کِش(un durin): نوبت بعدی، آن نوبت

اون دوور (un dur): آن موقع، آن دفعه، نوبت بعدی (وقت، زمان، هنگام)

اون دیم (un dim): آن جهت، آن طرف

اون دیم گاه (un dimgāh): آن محدوده

اون دیمَه (un dimah): آن منطقه، آن محدوده، آن جا

اون رِیَه (un riah): آن راسته(ردیف، جهت، مسیر)

اون سَر (un sar): آن طرف

اون سَرا (un sarā): آن طرف ها

اون سَری (un sari): آن دنیا، آخرت، آن طرفی

اون سِری (un seri): آن دفعه، آن وقت

اون سوک (un suk): آن جا

اون سی (un si): آن طرف، آن سمت

اون سیکّی سَر (un siki sar): بالای آن بلندی

اون کارَه، یِه کارَه (un kārah): فاحشه

اون کارَیَه، کارَیَه (un kārayah): هرزه است

اون کَلَّه (un kalah): آن بالا

اونِ کی (uneki): بعدی

اون گَزَک (un gazak): آن زمان، آن موقع

اون گَل (un gal): آن طرف

اون گَلِ هارِش (un galeh hāresh): آن باریکه را ببین، این تنگه را ببین

اون گَل، اون گَلی (un gal): آن جا

اون گیرا گیری دِلَه (un girā giri delah):  در آن گرفتاری

اون لَک (un lak): آن جا، آن مکان

اون مِسون، اون مِسونا، اومباردی (un mesun):  آن وقت

اون مُسونا (un mosunā): آن وقت ها، قبلا، قدیما

اون مِسّونا، سابِق بَر این (un mesunā): گذشته ها

اون موقِع کِه دَوِ رَصَد کُردِنَه مِن مَوال دَوِیمَه (un mogheh ke daveh rasad kordrdenah men mavāl dayimah): کنایه از بی بهره بودن از چیزی و شانس نداشتن

اون واری (un vāri): آن دفعه ای

اون وِرا (un verā): آن سمت، آن جهت، آن طرف

اون وِرا اون وِرا (un verā un verā): آن طرف ها

اون وِرایی (un verāyi): آن طرفی

اون وَری (un vari): آن طرفی

اون وَقت کِه خوش خُشونِت بِه (un vakht  ke khosh khoshunet beh): آن هنگام که خوشحال بودی

اوناها (unāhā): آنجاست

اوناهاش، اوناهاشَه (unāhāsh): آن جاست

اوناهان چیئَه؟ (unāhān ciah): آن ها چیست؟

اوناهانِر، اونِهانِر، وِشونِر (unāhāner): به خاطر آن ها

اوناهانَک (unāhānak): آن ها

اوناهانَک دَوِه شینَه (unāhānak dave  shinah): آن ها داشتند می رفتند.

اوناهانِنَه (unāhānenah): آن ها هستند، آن ها می باشند.

اوناهانَه (unāhānah): آن ها را

اونبار، اون باردی (unbār): آن دفعه، آن وقت

اونتی (unti): به آن شکل

اونجاهان (unjāhān): آن جاها

اونجَه (unjah): آن جا

اونَرِه (unareh): آن را

اونِکی (uneki): آن یکی

اونَه (unah): او ، آن، آنکس

اونَه دی (una di): آن هم

اونَه رِ دَرِنگِن گَلِش (unah re darengen galesh): آن را بیانداز رویش

اونَه رِ هادِه (unah re hādeh): آن را بده

اونِه شِمِنی شینَه (unah shemeni shinah): آن مال شماست

اونِه مِنِه بوتَه (uneh menah butah): او به من گفت

اونِها، اُنِها (unehā): ببین آن است

اونِهان (unehān): آنها، آنان

اونِهانِر (unehāner): به خاطر آن ها

اونِهانَک (unehānak): آن ها، آنان

اونِهایَه (unehāyah): آن جاست

اَوِنی دِرگا اوردَن (aveni dirgāurdan): کنایه از آزردن کسی بعد از محبت به وی

اَوِّنی (avveni): از دماغ

اونَیِر، وِنِر (unayer): برای او

اونیک (unik): آبنیک (روستایی در رودبار قصران)

اونَیَه (unayah): آن است

اونَیی لایِقَه (unayi lāyeghah): شایسته ی آن است

اونَیی واسون (unayi vāsun): برای آن

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن، داخل آب کردن

اوهو (uho): آهای

اوهوی (ohoy): آهای

اووضاع  (uzā): اوضاع

اووقات تَلی (ughāt tali): اوقات تلخی

اوولاد (ulad): بچّه ها

اووَنگ (uvang): آونگ

اووه، اووو (uh): لفظی که هنگام تعجّب بر زبان می رانند. معادل وای وای

اُوئَمبار (uambār): آب انبار، مخزن آب

اووَنگ (uvang): آونگ

اوهِدایَن (uhedā an): آب دادن

اوهِوا (uhevā): آب و هوا

اویار (uyār): آبیار

اویاری (uyāri): آبیاری

اَیاغ (ayāgh): رفیق صمیمی، مانوس، یار غار

اَوی (avi): از او، ازش

اوی (oy): واژه ی ندا مثل ای

اوئَک، آبَک (uak): نام کوهی در شمال شرقی میگون که چشمه ای هم دارد. در کنار چشمه غار کوچکی قرار داشت که در تابستان ها مملو از یخ بود. مردم و مخصوصاَ بستنی فروشان برای نگهداری محصولات خود به کوه آبک رفته و این یخ ها را به منزل می آوردند.

اوئَم بار دَرَه (uam bār darah): آبم مشغول داغ شدن است (کنایه از نزدیک بودن مرگ)

اوئَنگ، سِک (uang): آب ریزش بینی

اوئَه (uah): مِنی، اسپرم مرد

اویِه ناطَلَبیدِه مُرادَه (ue nātālābeda morādah): آب ناطلبیده مراد است. کنایه از پیشدستی در امر خدمت

اویی (uyi): آبی (غیر دیمی)، محصول آبی

اویی دِلِه اِنگوئَن (uyi deleh enguan): داخل آب انداختن

اویی لَم لَم (uyi lam lam): موج های کوچک آب

اویی وَعو (uyi vau): صدای غرش آب

ای اِندا (ei enda): این اندازه

ای ای ای، آی آی (ie ie ie): عبارت و واژه هایی که برای بیان خشم و عصبانیّت به کار می رفت

ای دَم (ei dam): لحظه، این لحظه

ای دیم گاه (ei dim gāh): این محدوده

ای دیمَه (ei dimah): این محدوده

ای راسَّه (ei rāssah): این ردیف، این جهت، این مسیر، این سمت

ای رَقَم، اِنتی، هِنتی (e ragham): این گونه، این طور

ای زودیا، حَلا حَلا (i zudiā): به این زودی

ای کَشَه (i kashah): این پهنه

ای گَلی، ای گَل (i gali): این باریکه، این تنگه

ای گَلینی دِلَه (i galini delah): داخل این باریک

ای لو (i lu): این گردنه

ای لویی سَر (i luyi sar): سر این گردنه

ای هیری ویری دِلَه (i hiro viri delah): تو این شرایط نامساعد

ای وار (ei vār): این بار، این دفعه

ای واری (ei vāri): این دفعه ای

ای وِرا (ei verā): این طرف، این جا، این سمتی

ای وِرایی (ei verāyi): این طرفی، این سمتی

ای، اینَه (i): این

اَی، اَیی (ay): مدفوع به زبان کودکان

اَیاد بوردَن، یاد هاشیئَن (ayad burdan): از یاد رفتن

اَیاز (ayāz): باد صبا، نسیم ملایم، باد سحرگاهی، هوای بیرون خانه در شب

اَیاغ بَویَن (ayāgh bavian): رفیق وصمیمی شدن

اَیاق (ayāgh): اُخت، انس و الفت، همپایه، یار غار

اَیاق گِرِسَّن (āyāg geressan): اُخت شدن، مانوس گشتن

اَیاق، جان جانی، جُون جُونی (ayāgh): صمیمی

ایتِراض (eterāz): اعتراض

ایرات (irād): ایراد

ایرَقَم (iragam): این قدر (مقدار زیاد)

ایرون (irun): ایران

ایرونی (ieuni): ایرانی

ایرونیون (iruniun): ایرانیان

ایز (iz): پی (نشان)، حقیقت، رد پا، کنه کار

ایزِ پِیدا کُردَن (iz peyda kordan): رد پا یافتن

ایژدِها (ijdehā): اژدها

ایسفَند (isfand): اِسپَند

ایسکی، اِسکَه (به ندرت) (iski): اسکی

ایسگاه ،اِسگا، (isgāh): ایستگاه، میدان اصلی میگون که محل پارکینگ و ایستگاه مسافران به رودبارقصران و تهران می باشد.

ایسگایی دور (isgāyi dur): دور میدان

ایش (ish): آوایی که در موقع اضطراب و شنیدن خبر به کار می رود، وای آه

ایش (ish): آه

ایش (ish): آوایی که هنگاه ترس و اضطراب بیان می شود

ایش ایش (ish ish): وای وای، آه آه، آخ آخ

ایشُن (ishon): ایشان

ایل و تِبار(il o tabār):  ایل و تبار

ایمُن (imon): ایمان

ایمُن بییاردن (imon bi yārdan): ایمان آوردن

ایناها (ināhā): این جاست

اینجَه (injah): این جا

این سَری (insari): این طرفی

اِیوُن (eyvon): ایوان

ایل، سوو (il):  طایفه

ایلچی (ilci): فرستاده، سفیر، قاصد

ایلی پایی (ili pāyi): چادر نشینی

ایمام زادَه، امام زادَه (imām zādah): امامزاده (کنایه از آدم پاک و ساده)

اِیمَه (eymah): می آیم

ایمون (imun): ایمان

ایمون بیاردَن (imon biārdan): ایمان آوردن

این اَندی (in andi): این همه

این باری، این کِش (inbāri): این بار، این دفعه

این بَند (in band): این بخش، این قسمت

این بیابونی نی دِلَه (in biabuni delah): این جای وسیع

این پَند (in pand): این بخش زمین

این پِی (in pey): این گوشه، این کنار، این پشت

این پِی سی (in pey si): این گوشه، این کنار

این پِی، این سَمت و سی (in pey): این سمت و سو

این جاهار (injāhār): این جاها

این جَه (injah): این جا، این محدوده

این جِه یَخ سوتَه (injah suah): این جا یخ زده است

این حِواری (in hevāri): این مسیر

این دوور (in dur): این مرتبه

این دَس (indas): این طرف

این دَس (indas): محلّه ی این طرف رودخانه

این دَس اون دَس چِه گُنَه گُه نَخور (in das un das che goneh goh nakhor): کنایه از دست و پا چُلُفتی بودن و بی عرضگی

این دَس اون دَس کُردَن، اِن لِنگ اون لِنگ کُردَن، پُشتِ گوش اِنگوئَن، لِنگ لِنگ هاکُردَن (in das un das kordan): تعلّل کردن

این دورین (indurin): نوبت فعلی، این نوبت

این دوور (in dur): این دفعه، این بار، این نوبت

این دیم (in dim): این طرف

این دیمَه، این سی، این وَر، این سو، این گَل (in dimah): این جهت

این رَدَه (in radah): این راسته، این ردیف

این رَقَم (in ragham): این طور، این گونه

این رَگَه، این حِواری (in ragah): این مسیر

این سُنَّت هِکِتَه (in sonnat heketah): این رسم برانداخته شد

این سی (in si): این طرف

این کِش تو بِرا (in kesh to berā): این بار تو بیا

این کِش و واکِشی دِلَه (in kish o vākeshi delah): در این بحبوحه

این کِش، این دوور (in kesh): این بار

این گَل، این گَلی (in ghal): این جا

این گُلَه (in golah): این بوته، این نقطه

این گُلِه پِی (in goleh pey): پشت این بوته

این گیرا گیر (in girā gir): در این بحبوحه

این لایَه (in lāyah): این نصفه

این لَک (in lak): این جا

این لِنگ و اون لِنگ هاکُردَن (in leng o on leng hākordan): معطّل کردن

این مِسونا (in mesunā): این زمانه

این هِدی وِدینی دِلَه؟ (in hedi vedi ni delah): توی این شرایط؟

این هیری ویری نی دِلَه؟ (in hiri viri ni delah): توی این شرایط؟

این وَر اون وَر (in var un var): این طرف و آن طرف

این وِرایی (in verāyi): این طرفی

این وَری (in vari): این طرفی

ایناها (ināhā): این جاست.

ایناها هیرِش (ināhā hiresh): ‌اینجاست بردارش

ایناهاش، ایناهاشَه (ināhāsh): این جا است

ایناهان، اینِهون، اینوهون (ināhān): این ها

ایناهانَه (ināhānah): این ها را

ایناهانِه هیئِر (هیر) (ināhānah hier): این ها را بردار

اینجاهار (ن) (injāhār): این جاها

اینجَه (injah): این جا

اینجَه اینجَه (injah injah): شَقِّه شَقِّه

ایندوری (induri): این دفعه

ایندورین، ای کِش، ای دوور (indurin): نوبت فعلی

اینَرِه (inareh): این را

اِینَه (eynah): می آید.

اینَه (inah): این

اینَه دی (inadi): این هم

اینَه دی رَه (inah di rah): همچنین

اینَه رِ جا گیر (ئیر) (inah re jā gir): این را بلند کن

اینَه رِ هِماردِن (inah re hemārden): این را نشان بده

اینَه مارچی سینَه رِ گاز بَیتَه (ineh marchi sinah re gāz gitah): کنایه از اوج بد جنسییک نفر

اینِها (inehā): این است، اینجاست

اینِها، اینجِه کَتَه (inehā): اینجاست

اینِهان، اینِهون (inehān): این ها

اینِهانَه (inehānah): این ها (را)

اینِهایَه (inehāyah): اینجا هست

این وِرا (in verā): این طرف

اِینی؟ (eyni): می آیی؟

اینَیَه (inayah): این است

اینَیِه کِه (inayeh ke): به خاطر این که

اَیون (ayun): اعیان

اِیوُن، اِیوون، سَکو (eyvon): بالکن

الکُهُل (alkohol): الکل

الوالی داری اِندا (alvāli dāri endā): اندازه ی درخت آلبالو

الّونی (alloni): هم اکنون، همین الآن

الئون (alun): الان

حرف (آ)

آ(ā):  حرف تصدیق که گاهی حالت شگفتگی و حیرت دارد. مخفف آها یعنی آری

آ(ā):  مخفف عنوان آقا. مانند: آ محمّد

آب نِوات (ab nrvāt): آب نبات

آب و رَنگ دار (āb o rang dār): خوش رنگی

آبا(ābā):  آباء، اجداد

آبادی (ābādi): روستا

آبجی، دَدَه (ābji): خواهر

آبچّه (ābchah): عطسه

آبچین (ābchin) نایلون، کیسه پلاستیکی

آبرو بَوِردَن (ābru baverdan): آبرو بردن

آبرو بَریتَن (ābru baritan): آبرو ریختن

آبِدون و سَرسَبز(ābedun o sar sabz): آباد و سرسبز

آبِدون(ābedun):  آباد

آبِدونی(abeduni):  آبادی

آبِرو (āberu): حرمت

آبرو بَریتَن (āberu baritan): آبرو ریزی کردن

آبِرو بَریجاندِنائَن(āberu  barijāndenāan): آبرو ریختن

آبرو دار (ābroodār): با آبرو

آبِسّن (ābessan): آبستن، حامله

آبِسَن بَوِه، اُشکُمِش پیش بیمو (ābesan baveh): آبستن شد

آبشور ( ābshor): آبشار،  آبشار کوچکی در جنوب میگون و درابتدای جاده به سمت فشم قرار دارد.

آبَمیرَم (ābamiram): فدایت شوم

آب نِوات (āb nevāt): آب نبات

آپارتی (āpārti): پررو و هتّاک، دو رو

آتاشخال (ātāshkhāl): خرت و پرت و خرده ریز بی ارزش

آبِندون (ābendun): سد آبی

آبی دَسِری بِه(ābi daseri beh):  مانند آبی بود

آپارتی (āpārti): پر رو و هتاک

آتاشخال (ātāshkhal): خورده ریز بی ارزش چیزها

آتِشَک (āteshak): آبِله، نوعی کوفت

آتِشَک (āteshak): نوعی کوفت

آتو(āto):  نقطه ضعف

آثار اوثوری (āsār usur): آثار

آثار، آثار اوثور(āsār):  اثر

آجا، جاندار، قَزّاق، سَرواز (ājā): سرباز

آجان، آژان (ājān): پلیس، امنیه

آجَن (ājan): بخش هایی از باغ یا زمین زراعی که در یک مرحله آبیاری می شود

آجیر (ājir): آژیر

آجیش(ājish):  لرز، لرز پیش از تب، لرز در اثر سرما

آجیش هاکُردَن (ājish hākordan): لرز پیش از تب دچار شدن

آجیشی، آجیش بَزَه، چُمُرون بَزَه (ājishi): سرمایی

آجین(ājin):  نهرهای کوچک که با بیل در آبیاری درست می کنند.

آجیه (ājih): شیار و پستی و بلندی در سنگ آسیاب

آجیه کردن (ājih kordan): شیاردار کردن سنگ آسیابی که در اثر سایش سطح آن صاف وصیقلی می شود.

آجیِه هاکُردَن(ājieh hākordan):  آج یا شیار زدن به سنگ با کلنگ مخصوص

آجیئَه (ājiah): آج

آجیئَه بَزوئَن (ājiah bazuan): آج زدن سنگ آسیاب با سنگ مخصوص

آخ (ākh): صوت درد و تاسف که معمولاً همراه با کلمات بابا و ننه ادا می شود.

آخ آخ (ākhākh): از اصوات در مقام افسوس

آخ، آخ بابام، آخ نَنَم، آخ بابا، آخ نَنَه (ākh): کلمه ای برای ادای درد و تاسف که معمولاً با کلمات بابا و ننه همراه است

آخا لولو(ākhā lulu):  لولو، موجود خیالی برای ترساندن بچّه

آخِر (ākher): آخُر، حجره های کوچک داخل طویله برای ریختن علوفه برای چهارپایان

آخَرِ زَمون(ākhareh zamun):  زمان آخر

آخِر سَر (ākher sar): آخرکار ، دست آخر

آخِش (ākhesh): آخیش، آهی که همراه با کلمه ای از زبان خارج می شود و بستگی به نوع تلفّظ آن دارد. اگر حرف (خ) با شدّت بیان شود برای ادای احساس راحتی و لذت و شادی به کار می رود، و اگرحرف (خ) به آهستگی بیان شود، مفهوم افسوس و ماتم را بیان می کند. بیشتر این آه کشیدن ها پس از نوشیدن یک جرعه آب برای رفع عطش بیان می شود. امیدوارم به جای آخش و یا آخیش رمز مقدس "یا حسین(ع)" بیان شود.

آخَر سَرِ دوور(ākhar sar dur):  آخر سر، دست آخر

آخِر سَری (akher sari): آخری

آخِر(ākher):  حجره های کوچکی که داخل طویله برای ریختن علوفه چهارپایان استفاده می شود. محل غذا برای دام

آخِرَد (ākherad): آخرت

آخِرِش، آخِرَش (ākheresh): بالاخره

آخِش (ākhesh): چه خوب

آخُن (ākhon): آخوند، ملا، شیخ

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آخُند، مُلّا (ākhond): معلم مذهبی

آخِیش، آخِش (ākheysh): صوتی که در خوشی و لذت ادا می شد

آدِم (ādem): آدم، نوکر

آدِمِ اُستُقُسدار (ādemeh ostoghosdar): شخص قوی و با بنیه

آدِمِ اُفتادَه (ādemeh eftādah): فرد نجیب

آدِمِ اوزیرِکا (ādemeh u zirekā): تودار

آدِم بَپِت (ādem bapet): آدم باتجربه

آدِم بِه دور (ādem bedur): شخص غیر اجتماعی، شخص خجالتی

آدِمِ پوک (ādemeh puk): شخص سبک مغز و کلّه پوک

آدِمِ تَلِ رَگ دار (ādemeh taleragh dār): آدم نچسب

آدِمِ تُندیئَه (ādemeh tondiah): آدم عصبی و برانگیخته ای است

آدِمِ جَلدیئَه (ādemeh jaldiah): شخص تیز و زرنگ و فرز و چابک است

آدِم حِسابی (ādemeh hesābi): شخص صاحب قدر و منزلت

آدِم داشتَن (ādem dāshtan): پارتی داشتن

آدِمِ دَس خُشک (ādemah das khoshk): آدم بی خبر

آدِمِ زَمینَه دار (ādemah zamineh dār): آدم معتبر

آدِمِ غُرساق، غُرساق آدِم، غُرساق (ādemeh ghorsāgh): شخصی که توان و نیروی کافی دارد

آدِمِ غِیر (ādemeh gheyr): آدم غریبِه

آدِمِ لَچَریئَه (ādemeh lachariah): آدم پلیدی است

آدِم، تَنابَندَه (ādem): آدم

آدِم، نووکَر (ādem): نوکر

آدِمونِ خان(ādemuneh khān): نوکرهای خان

آدِمونِ مِهرِوون(ādemuneh mehrevun): آدم های مهربان

آدِمون(ādemun):  آدم ها

آدِمیزاد (ādemizād): آدمیزاد

آدِمیزاد نِینِه اِدفِنون کُردَن(ādemizādeh neyneh edfenun kordan): نباید به آدم اطمینان کرد

آذُقَه (āzoghah): آذوقه

آذین (āzin): زینت

آرا گیرا (āragirā): آرایش، آرایش شده، مهیا شده، بزک شده

آرد اُو (ārdu): آبی که برای خمیر درست کردن با آب مخلوط می شود.

آردِ تود (ārdetud): توت کوبیده و آرد شده

آردِ لاک (ārdelak): سینی مخصوص آرد از جنس چوب

آردِتوت(ārdetut):  توت کوبیده و آرد شده

آردَک (ārdak): صفت سیب رسیده و آرد شده

آردَک گِرِسَّن(ārdak geressan):  نرم شدن و رسیدن سیب

آردَکِ آردَک بَوِه (ārdak ārdak baveh): خرد خرد شد

آردَک بَوِه (ārdak baveh): خرد شد

آردَک بَییتَن(ārdak baytan):  نَرم شدن و رسیدن سیب

آرُسمَه(ārosmah):  فَک

آرُغ (ārogh): آروغ

آرُغ بَزوئن (ārogh bazuan): آروغ زدن

آروارَه (ārvārah): آرواره ، فک

آرُم، آروم (ārom): آرام

آرمون (ārmun): آرمان، آرزو، مراد، ایده آل، امید

آرُغ (ārogh): بادگلو ، آروغ

آرَنگ (ārang): خاک قرمز رنگ

آروارَه(ārvārah):  فک، آرواره

آروسمَه (ārosmah): فک پایین

آروم (ārum): آرام، ساکت

آروم بویئَن (ārum bavian): آرام شدن

آروم کُردَن (arum kordan): تسلی

آروم گیر(ārum gir):  آرام باش

آروم نَییرنَه(ārum nayernah):  آرام نمی گیرد

آرومِش، فوروز (ārumesh): آرامش

آریَه ای (āriayi): قرضی

آز (āzā): رنج، آزار، زجر، ستم، ناراحتی، اذیت

آزا بَدی (āzābadi): زجر دیده

آزا بَکوشت (āzā bakusht ): نفرینی که به چارپایان گفته می شود. یعنی با زجر مردن، مرگ با زجر و اذیّت

آزا دارنی(āzā dārni):  مرض داری (توهین)

آزاد بَوی یَن (āzād baviyan): آزادشدن

آزِگار، آزِگا (āzegār): زمان ممتد، کامل، و طولانی (یِه عُمرِ آزِگا)، آزِگار

آزارُم(āzārom):  نشانه ها و اثر ناراحت کننده ای که در اطراف زخم پیدا می شود.

آزِردَه (āzerdah): آزرده

آزِردِه بَوِیَه(āzerdeh baveyah):  آزرده شد

آزِگار، بِه کُل، پاک، تَموم، تِمون، تِموم، یِه قَلَم، یِه دَس (āzegār): تمام

آژان(ājān):  مامور، سرباز، پلیس

آس و پاس (ās o pās): بی چیز

آساشگاه،(āsayeshgāh):  آسایشگاه

آسّر کاری (āssar kāri): لکّه گیری دیوار

آسدَر(āsdar):  آستر

آسَّر (āssar): پارچه زیرین لباس، آستری

آسِمُن قُرُمبَه (āsemon ghorombah): رعد ، رعد و برق

آسِمون (āsemun): آسمان

آسِمون ریسمون هاکُردَن (āsemun rismun hakordan): کنایه از تلاش برای توجیه کاری

آسِمون قُرُمبَه، قُر قُرِ مازون(āsemun ghorombah): رعد و برق

آسِمون، قُبَّه، کَهو قُبَّه (āsemun): آسمان

آسِمونا (āsemunā): به آسمان

آسِمونی دِلَه تیر و کَمون بَزو (āsemuni delah tir o kamun bazu): قوس و قزح در آسمان پیدا شد

آسِنی (āseni ): قصه، داستان، معما

آسودَه (āsudah): آسوده ، راحت

آسُن (āson): آسان

آسِنیک (āsenik): قصّه های کوتاه، داستانک

آسودَه(āsudah):  آسوده

آسون(āsun):  آسان

آسی (āsi): خسته و درمانده

آش اماج (āsh omāj): آشی با خمیرهای گلوله ای

آش بَپِتَن (āsh bapetan): آش پختن

آش رُشتَه (āsh roshtah): آش رشته

آشتی بِدائن (āshti bedā an): آشتی دادن

آشِ با جاش بَخُوردَن (āsh bā jāsh bakhordan):کنایه از غارت

آش بَپِتَن، کنایه از توطئه کردن (āsh  baprtan): آش پختن

آش پشت پا (āsh poshteh pā): آش نذری که بعد از رفتن مسافران می پزند.

آش کَشک (āsh kashk): آش مخلوط با کشک ساییده شده

آش هاشی کُنِش(āsh hāshi konesh): بمالانش

آش هاشی(āsh hāshi):  مالیده

آش ولاش (āsholāsh): زخمی و دارای جراحت های بزرگ

آش، نون (āsh): هر نوع خوراکی

آشتی هاکُردَن (āshti hākordan): آشتی کردن

آشتی کُنون (āshti konun): آشتی کنان

آش سِج (āsh sej): آش همراه قره قروت

آشخال (āshkhāl): آشغال

آشخُر (āshkhor): فردی که تازه به سربازی  و خدمت زیر پرچم رفته باشد.

آشدی(āshdi):  آشتی

آشِرمَه(āshermah):  چرم کلفتی که روی کپل حیوان بارکش می نهند.

آش هاشی بَوِه(āshi hāshi baveh): مالیده شد.

آغُر راهی (āghor rāhi): توشه ی راه زائر

آغِز(āghez):  آغاز، اولین شیر حیوان نو زاییده

آفت بَزو(āfat bazu):  آفت زد

آفتاب بَرِهوت (āftāb barehut): اواخر پاییز تا اواخر زمستان (کنایه برای کسانی که طاسی سر دارند و اشعه)

اِفجَه (efjah): عطسه، صدای عطسه

آفَد(āfad):  آفت

آفِنداس، دازَک (āfendās): وسیله ای شبیه ساتور دسته کوتاه و هلالی شکل که برای بریدن و قطع کردن شاخ و برگ های درختان استفاده می شود.

آق بالا سَر (āgh bālā sar): کنایه از فضول، رییس و سرور، مراقب

آق بانو(āgh bānu):  نوعی پارچه ی نخی بزرگ

آقا بالا سر (āghā bālā sar):

آقا بَلِه(āghā baleh):  فردی که از خود نظری ندارد و همیشه گفته های دیگران را تایید می کند.

آقا موندِنَه(āghā mundenah):  مثل آقا می ماند

آقا(āghā):  سَرور و بزرگ، شوهر، پدر

آقام(āghām):  سرورم، شوهرم، پدرم

آقبانو (āgh bānu): نوعی پارچه ی نخی نازک

آقُر (āghor): سفر

آقُر آکُردَن(āghor ākordan):  عزم سفری کردن

آقُر به خیر(āghor be kheyr):  سفر به خیر

آل (āl): دیوی خیالی که برای زائو ایجاد مشکل می کند.

آقُر راه(āghor rāh):  صدقه ی سفر

آقُر هاکُردَن (āghor hākordan): عزم سفر کردن

آکِلِه بَییت(ghkeleh bayet):  جُزام گرفته

آکِلِه دارنی؟(ākeleh dārni): جزام داری؟ (نوعی توهین)

آکِلَه (ākelah): بیماری جذام، خوره

آل آشغال (āl āshghal): آت و آشغال

آل اِشکِنَه (āl eshkenah): قلّاب چوبی برای کج و در دسترس قرار دادن سر شاخه های درختان

آل بَدینَه (āl badinah): آل دیدند

آلاخُن والا خُن (ālākhon valākhon): سرگردان و بی سر و سامان

آل بَدیئَن (āl badian): آل دیدن

آل دَکِتَن (āl daketan): گرفتار کابوس شدن

آلِ زَنَک(āle zanak): جنّ مادّه

آلاشخال(ālāshkhāl):  آت و آشغال

آلِش (ālesh): تعویض لباس

آلخالُق (ālkhalogh): لباس قبا مانند و میان باز کوتاه تر از قبا که زیر آن یا روی پیراهن و جلیقه می پوشیدند.

آلِش بیئَن، شِکِل نِدار (alesh bian): شکل و قیافه ی خوبی نداشتن

آلِش دَکِش هاکُردَن(ālesh dakesh hakordan): عوض کردن

آلِش دَگِش، عَوَض دَگِش (ālesh dagesh): جا به جایی

آلِش کَنَه (ālesh kanah): چنگک چوبی برای خم کردن شاخه های بلند درخت برای چیدن میوه هایش

آلِش، بَدَل، عَوَض بَدَل (ālesh): عوض

آلِشگِنَه(āleshgenah):  چنگک چوبی برای خم و پیش آوردن شاخه های درخت سیب یا آلبالو و گیلاس برای چیدن میوه های آن

آلِشی (āleshi): بد قیافه و بد ترکیب، بدلی، شخص عوضی، بد جنس، عوضی

آلُفتَه (aloftah): بی کس و سر به زیر

آلِمَه (ālemah): چوب بلند و نازکی که برای گردو چینی استفاده می شود.

آلَنگ، اَنگَل (alang): طفیلی

آلو (alu): جفت در زایمان

اما(āmā):  ما

آماده کُردَن (āmādeh kordan): آماده کردن

آماده بینه (āmādeh baynah): آماده شدند

آوارَه (āvārah): آواره

اماهان(āmāhān):  ماها

آمباردی، آمباری(āmbārdi):  بعداً

آمپور (āmpur): آمپول

آمُخت (āmokht): تربیت، شخصّیت، تربیت

آمُختَه(āmokhtah):  عادت کرده، پرورش یافته، تربیّت شده

آمد (āmad): مبارکی

آمد داشتن (āmad dāshtan): مبارک بودن

آمَد کُردَن (āmad kordan): برکت بخشیدن

آمَد هاکُردَن(āmad hakordan):  برکت و مبارکی بخشیدن

آمَد و شُد داشدَن(āmad o shod dāshdan): رفت و آمد داشتن

آمُرزیدَه (āmorzidah): آمرزیده

آمِل(āmel):  آمُل

آمِلی زَنَک (āmeli zanak):  زَن آمُلی

آمِلی(āmeli):  آمُلی

آن بار (ān bār): آن مرتبه

آن باردی، اون باری، اون مِسون (ān bārdi): بعداً، آن وقت

آنباردی(ānbardi):  بعداً، سپس

آنتریک(ānterik):  تحریک

آُنسَری (onsari): آن سمت ها

آنی، آنَن (āni): بلافاصله

آه و نالِه بَکُردَن (āho nāleh bakordan): آه و ناله کردن

آها آها، آهان آهان (āhā āhā): بله بله

آها ناها:  (āhā nāhā) آره یا نه

آهان (āhān): آها

آهِر(āher):  لعابی که از نشاسته یا کتیرا و آرد سازند و نخ و پارچه را به آن بیالایند تا پس از خشک شدن سفت و ستبر شود.

آهَک چارو (āhak chāru): آهک و ساروج

آهَم بَییرِت سُراغ سَرگِردونِت هاکُنِه (āham bayireh sorāgh sargerdunet hakoneh): یک نفرین دیگر میگونی

آهِن(āhen):  آهن

آهِنگر (āhengar): آهنگر

آهِنگِرَک (āhengerak): نام مکان زراعی و باغی در جنوب غربی میگون، چشمه ای هم در منتهی الیه این مکان قرار دارد.

آهِنگَری(āhengari):  آهنگری

آهیل (āhil): نوعی عدس

آهیلو (āhilu): غذایی که با آرد آهیل درست می شود.

آوادی(āvādi):  آبادی

آوارَه، بی خُنِمون (āvārah): در به در

آواز (āvāz): صدا، صوت خوش

آواز بخوندن، آواز بَخونِسَن، آواز سَر هِدائَن (āvāz bakhundan): آواز خواندن

آوازَه(āvāza):  آوازه، شهرت، اعتبار

آوان(āvān):  آبان

آوِدونی (āveduni): آبادانی

آوِسَّن، آوِستَن (āvessan): آبستن

آها (āhā): آری، بله

آهای(اوهوی) (āhāy): های ، حرف ندا

آوِستَنِ زَن (āvestane zan): زن آبستن

آوِسَن بَویئَن (āvessan bavian): آبستن شدن

آون سَری (un sari): آن طرفی

آیشِم (āyshem): آویشن

آیِندَه (āyendah): آینده

آینَه (āyna): آیینه

آینَه بندُن، آینِه بَندوون (āynebandun): زیور و آرایش دادن اماکن

آییزنَه، زوما (āyiznah): باجناق ، شوهر خواهر

آییش (āyish): آیش، استراحت دادن زمین زراعی با عدم کاشت یا تغییر کاشت گیاهان مثلا از جو وگندم به لوبیا وسیر و سیب زمینی یا علوفه مانند یونجه و اسپرس

آیین کُردَن (āyin kordan): ختنه کردن

آیینَه (āyinah): آینه

بدون ذکر منبع جایز نیست / سعید فهندژی سعدی