گذری بر تاریخ و جغرافیای میگون - فرهنگ لغات(س-ش)

حرف (س)

ساب (sāb): صاحب

سابِق بَراین ( sābegh bar in ) : در گذشته ، قدیم ترها
سابِقَه ( sābeghah ) : سابقه

ساتَن (sātan): ساختن

ساجَه(sājah): جارو
ساچمَه ( sāchmah ) : ساچمه

ساحاب (sāhāb): صاحب

ساحَت (sāhat ): سلامت

ساحَت باشَد (sāhat bāshad ): سلامت باشد، عافیت باشد
ساختِگی ( sākhtegi ) : ساختگی
ساختِمون ( sākhtemun ) : ساختمان
ساخت و پاخت کُردَن ( sākhto pākht kordan ) : تبانی کردن

سادات مَحَل ( sādāt mahal): محله سادات، نام یکی از چهار محل مسکونی بومی میگون
سادَه ( sādah ) : ساده
سادَه دل ( sādah del ) : بی تزویر ، ساده لوح
سارِبون ( sārebun ) : ساربان
سارِزون ( sārezun ) : روزهای غیر از ماه رمضان، سال و ماه
سارُق ( sārogh ) : بقچه چهارگوش که وسایل حمام را در آن می بندند.

ساروج (sārooj): از مصالح ساختمانی در قدیم
ساز بَزوئَن ( sāz bazoan ) : ساز زدن
ساعَت بَدی یَن ( sāat badiyan ) : مراجعه به تقویم های ویژه برای تعیین تاریخ کاری در زمآن های خوش یمن
ساعَت داشتَن ( sāat dashtan ) : نیک و فرخنده بودن انجام کاری
ساعَتَگ ( sāatag ) : گیاهی از خانواده گندمیان که شاخک انتهای دانه آن برخلاف جو و گندم شکسته و خمیده است. چنآن چه دانه در زمین مرطوب قرار گیرد شاخک مانند عقربه ساعت می چرخد.

سافِلیک (sāfelik ): حشرهای شبیه و بزرگ تر از خرمگس که روی حیوانات به خصوص گاو گوساله می نشیند و از خون آن ها تغذیه می کند.
ساقَه ( sāghah ) : ساقه

ساک (sāk): چانه
ساکِت کُردَن ( sāket kordan ) : ساکت کردن
ساکِت بَویئَن ( sāket bavian ) : ساکت شدن
سال بیاردَن ( sāl biārdan ) : عمل درختان میوه ای که به طور متناوب یکسال  بار زیاد و سال بعد بار کم می دهند.
سال بَیتَن ( sāl baytan ) : سال گرفتن
سالخوردَه ( sāl khordah ) : سالخورده

سالِ ما (sālmā): سال و ماه
سالی یُونَه ( sāliyonah ) : سال هایه
سامون ( sāmun ) : مرز میان املاک
سامون بِدائَن ( sāmun bedā an ) : سامان دادن
سایَه ( sāyah ) : سایه
سایَه بِون ( sāyahbun ) : سایبان
سایَه به سایَه ( sāyah be sāyah ) : از دور تعقیب کردن و مراقب بودن
سایَه خُشک ( sāyah khoshk) : خشکبار وسبزی خشک شده در سایه

سامون (samun): مرز

سایه دیم (sāyeh dim): جایی که سایه باشد.
سایَه سَنگین ( sāyah sangin ) : به دیدار دوستان نرفتن و آن ها را تحویل نگرفتن

سائاب (sāāb): صاحب

سائوس ( sāus ) : سبوس

سائوس (saus): سبوس

سَبَت (sabat): سبد
سبز بَویئَن ( sabz bavian ) : سبز شدن
سبزَه ( sabzah ) : سبزه
سبزَه قَبا ( sabzah ghabā )  : پرنده ای سبز رنگ
سبزی پاک کُردَن ( sabzi pāk kordan ) : سبزی پاک کردن ، کنایه از تملق گفتن
سبُک سَنگین کُردَن ( sabok sangin kordan ) : سنجیدن ، کم وزیاد کردن
سبُک کُردَن ( sabok kordan ) : سبک کردن ،  مورد استهزا قراردادن
سَبُک بَویئَن ( sabok bavian ) : سبک شدن ، از غصه در آمدن
سِتارَه ( setārah ) : ستاره
سِتارَه دُمبالَه دار ( setārah dombālahdār ) : ستاره دنباله دار
سِتارَه دُمدار ( setārah domdār ) : ستاره دنباله دار
سُتونِ کَمَر ( sotune kamar ) : ستون فقرات
سُج ( soj ) : قره قروت
سَجدَه ( sajdah ) : سجده
سَجدَه کُردَن ( sajdah kordan ) : سجده کردن
سَخت ( سَخد ) بَیتَن ( sakht baytan ) : سخت گرفتن
سَخت کُردَن ( sakht kordan ) : سخت کردن
سَخت بَویئَن ( sakht bavian ) : سخت شدن
سَد دَوِستَن ( sad davestan ) : سد بستن
سَر ( sar ) : برتر
سَرازیری ( sarāziri ) : سرپایینی ، شیب رو به پایین
سَراِشکَن ( sareshkan ) : غذایی که علاوه بر سهم اولیه مانند بشقاب هر میهمانی مجدد توزیع می شود، توزیع عادلانه
سِراغ ( serāgh ) : سراغ
سِراغ گیتَن ، سِراغ هائیتَن ( serāgh gitan ) : سراغ گرفتن جا و چیزی مخفی
سِراغ بَیتَن ( serāgh baytan) : سراغ گرفتن
سِراغ بِدائَن ( serāgh bedāan ) : سراغ دادن
سِراغ داشتَن ( serāgh dāshtan ) : محل چیزی را دانستن
سَراِفکَندَه ( sarefkandah ) : سرافکنده
سِراکو کُردَن ( serāku kordan ) : مقایسه با دیگران، فرد را کوچک شمردن
سَراومَد ( sarumad ) : سرآمد
سَراِنداختَن ( sarendakhtan ) : سرانداختن ، انداختن دانه های ابتدایی بافتنی با میل یا قلاب
سَراِنداز ( sarendāz ) : رو انداز
سَراو ( saru ) : سرآب ، آب مازاد پس از پر شدن استخر ، سراب
سَراوسالی ( sar usāli ) : انعام به واسطه فروش حیوانات ، انعام
سَرایَت ( sarāyat ) : سرایت
سَر اِموئَن ( sar emu an ) : سرآمدن ، پایان یافتن
سَرباری ( sarbāri ) : بار اضافه بر بار چارپایان
سَربالا کُردَن ( sarbālā kordan ) : سربلند کردن
سَربالاگیتَن ( sar bālā gitan ) : سر بالاگرفتن
سَربِجُمبِستَن ( sar bejombestan ) : سرجنباندن
سَربَخوردَن ( sar bakhordan ) : به سبب بد یمنی موجب مرگ شدن ، پرحرفی کردن
سَربِدائَن ( sar bedā an ) : رها کردن حیوان برای چرا
سَربِدائَنِ صِدا ( sar bedāane sedā ) : باصدای بلند آواز خواندن
سَربَدووندَن ( sar baduvundan ) : سردوانیدن
سَربَرویئَن ( sar barvian ) : سربریدن
سَربَرِسی یَن ( sar baresiyan ) : سررسیدن
سَربَزوئَن ( sar bazuan ) : سرزدن ، کوتاه کردن مو ، سرکشی کردن ، بریدن سرشاخه درختان ، انجام عملی از سوی کسی
سَربَزوئَه ( sar bazuah ) : سرزده
سَربَستَه ( sar bastah ) : سربسته
سَر بَکِشی یَن ( sar bakeshiyan ) : سرکشیدن ، نوشیدن

سَر بَکوئِستَن(sar bakuestan): سر خاراندن، کنایه از تعلل کردن

سَر بَویئَن ( sar bavian ) : سرشدن ، به پایان رسیدن زمان ، برتر شدن ، برنده شدن
سَربه سَر ( sar be sar ) : برابر ، دست انداختن
سَربه سَر دَرِنگوئَن ( sar be sar darenguan ) : سربه سر گذاشتن
سَربِه طاق دَکُتَن ( sar be tagh dakotan ) : سربه طاق کوبیدن
سَربِه گَریبون ( sar be garibun ) : سربه گریبان
سَربِه نیست کُردَن ( sar be nist kordan ) : مفقود کردن
سَربِه نیست بَویئَن ( sar be nist bavian ) : مفقود شدن

سَر بَیتَن ( sar baytan ) : سرگرفتن ، عملی شدن ، قرار گرفتن کارها ، چیدن ساقه ها وبرگ تازه گیاهان
سَربینَه ( sare binah ) : داخل رختکن حمام
سَرپابَنیشتَن ( sare pā banishtan ) : سرپا نشستن
سَرپا بَویئَن ( sare pā bavian ) : بهبود یافتن از بیماری
سَرپاگیتَن ( sar pā gitan ) : سرپا گرفتن کودک
سَرپا هِرِسّائَن ( sar pā heressā an ) : سرپا ایستادن
سَرپَنجَه(sar penjah) : قدرت ، زور و نیرو
سَرپوش ( sarpush ) : درپوش
سَرپوشیدَه، سَرپوشیَه ( sarpushidah ) : سرپوشیده
سَرپیج ( sarpij ) : سرپیچ
سَرتاسَر ( sartāsar ) : سراسر
سَرتَختَه بَشوردَن ( sare takhtah bashurdan ) : سرتخته شستن مرده ، نفرین مرگ برای کسی
سَرتُکون بِدائَن ( sar takun bedāan ) : سرتکان دادن ، کنایه از عدم رضایت یا تهدید

سَر جورایی(sar jurāyi): سر بالایی

سَر جیرائی(sar jirāei): سر پایینی

سَر چاهون(sar chāhun): نام یکی از کوه های میگون در هملون
سَرحال ( sarhāl ) : تندرست و با نشاط
سَرِحَرف بیموئَن ( sare harf bimuan ) : لب به سخن گشودن
سَرِحَرف واز بَویئَن ( sare harf vāz bavian ) : سرسخن باز شدن
سَرِحَرف واز کُردَن ( sare harf vāz kordan ) : سرسخن باز کردن
سَرِحرف هِرِسّائَن ( sare harf heressā an ) : سرقول ایستادن
سَرخاک ( sarkhāk ) : سرمزار

سَر ریز (sar riz ): لبریز
سرزابوردَن ( sare zā burdan ) : سرزا رفتن
سَرزِنِش ( sar zenesh ) : سرزنش
سَرزِوون ( sar zevun ) : سرزبان
سَرسِپُردَه ( sar sepordah ) : سرسپرده ، خدمتگذار
سُرسُره ( sorsorah ) : سرسره
سَرسَری ( sarsari ) : بی دقتی
سَرسَری بَیتَن ( sarsari baytan ) : سبک و شوخی پنداشتن
سَرسَلومَتی ( sar salumati ) : تسلیت
سَرِسوم ( saresum) : سرسام
سَرِسوم بَویئَن ( saresom bavian) : دچار بیماری سرسام شدن
سَرِسوم بَیتَن ( saresom baytan ) : سرسام گرفتن
سَرشِکِستِگی ( sar shekestegi ) : سرشکستگی
سَرشِکِستَه ( sar shekestah ) : سرشکسته
سَرِشو ( sare shu ) : اول شب

سُرخ بَندی (sorkh bandi): نام محلی در میگون

سُرخ بَویئَن ( sorkh bavian ) : سرخ شدن
سَرخُور ( sarekhor )  : کنایه از مزاحم
سَرخَط ( sarkhat ) : سرمشق
سُرخ کُردَن ( sorkh kordan ) : سرخ کردن

سُرخ گُرز چال (sorkh gorze chāl): نام محلی در غرب میگون
سَرخو ( sorkhu ) : سرخاب
سَرخود ( sar khod ) : خودسر ، خودسرانه
سَرخودی ( sar khodi ) : خودسرانه
سُرخَه ( sorkhah ) : سرخ رنگ
سَردالون ( sar dālun ) : اتاقی که روی دالان ساخته شده است.
سَرداو ( sardu ) : سرداب ، سردابه
سَردیرگااوردَن ( sar dirgāurdan ) : سردرآوردن
سَردرختی ( sar derakhti ) : میوه ومحصول درخت
سَردَستَه ( sar dastah ) : رهبر ، رییس دسته
سَردُماغ ( sar domāgh ) : سرحال
سَررِشتَه ( sar reshtah ) : سررشته

سَرشی (sar shi ): سر رفته
سَرشیر ( sar shir ) : ورقه روی شیر جوشیده

سَرشی یَن ، سربشاین ( sarshiyan ) : سررفتن
سَرعَمِلَه ( sar amelah ) : سر کارگر
سَرفِراز ( sarferāz ) : سربلند
سَرفِرازی ( sarferāzi ) : سربلندی ، افتخار

سرقدم بوردَن (sar gadam burdan): اسهال داشتن
سَرقُلفی ( sar gholfi ) : سرقفلی
سَرقُز بَویئَن ( sare ghoz bavian ) : سرقوزافتادن ، به مخالفت دست زدن
سَرَک بَکِشی یَن ( sarak bakeshiyan ) : سرک کشیدن
سَرکُردَن ( sar kordan ) : سرکردن
سَرکِردَه ( sar kerdah ) : سرکرده ، رییس
سَرَک سَرَک کُردَن ( sarak sarak kordan ) : سرسری کردن کودکان
سَرکَشِِه گیتَن ( sar kashe gitan ) : بغل کردن و بوسیدن صورت ، مصافحه
سَرکِشی کُردَن ( sarkeshi kordan ) : سرکشی کردن
سَرکوفت ( sarkuft ) : سرزنش
سَرکوفت هاکُردَن ( sarkuft hākordan ) :  سرزنش کردن
سَرکَلَّه بَزوئَن ( sar kallah bazuan ) : سروکلّه زدن
سِرکَه ( serkah ) : سرکه
سَرکیسَه هاکُردَن ( sarkisah hākordan ) : سرکیسه کردن
سَرکیلَه ( sarkilah ) : کنار نهر آب ، اصطلاحی است از همکاری همگانی برای پاک کردن نهر و آب انداختن درآن
سَرگَب بیموئَن ( sare gab bimuan ) : سرصحبت آمدن
سَرگَب واز هاکُردَن ( sare gab vāz hakordan ) : سرسخن باز کردن
سَر گیتَن ( sar gitan ) : روی سر گرفتن
سَرگیجَه ، سَرگیژَه ( sargijah ) : سرگیجه
سِرگین ( sergin ) : مدفوع چارپایان

سَرلاک ( sarlāk ) : پارچه ضخیمی که هنگام نان بستن ،خمیر را روی آن پهن کرده تا به تنور بچسبانند.
سِست بَویئَن ( sest bavian) : نرم شدن ، بی حال و تنبل شدن
سِفارِش بدائَن ( sefāresh bedā an ) : سفارش دادن
سِفارِش کُردَن ( sefāresh kordan ) : سفارش کردن
سفت کُردَن ( seft kordan ) : سفت ومحکم کردن
سَفَر بوردَن ( safar burdan ) : سفر رفتن
سُفرَه ( sofrah ) : سفره
سَق ( sagh ) : کام
سَق بَزوئَن ( sagh bazuan) : سق زدن ،  با زبان وکام صدا برآوردن
سَق سیاه ( sagh siyāh ) : آن که هر چیز بدی را بگوید اتفاق می افتد
سَقَط  ( سَقَد ) کُردَن ( saghad kordan ) : کشتن حیوانات بزرگ مانند سگ و الاغ
سَقَط بَویئَن ( saghat bavian ) : مردن یا کشته شدن حیوانات
سُقُلمَه ( sogholmah ) : با انگشت شست دست به پهلو و بدن کسی زدن

سَرما (sarmā ): سردی
سَرما بَخوردَن ( sarmā bakhordan ) : سرما خوردن
سَرما بَزوئَن ( sarmā bazuan) : سرما زدن
سَرمایَه ( sarmāyah ) : سرمایه
سُرمَه ( sormah ) : سرمه

سَرمِه بَدیئَه کُلامَه بَئوتَه (sarme badiya kolāme bautah ): سرم را دید کلاهم را دوخت، ضرب المثلی  برای کلاه گذاشتن و فریب دادن است.
سُرمِه دون ( sormehdun ) : سرمه دان
سَرند کُردَن ( sarand kordan ) : سرند کردن
سَرنَفَس بیموئَن ( sare nafas bimuan ) : رفع خستگی کردن
سَرونَه ( sarunah ) : سرانه
سَرنیزَه ( sar neyzah ) : سرنیزه
سَربَیتَن ( sar baytan ) : سرشماری کردن
سَرواز ( sarvāz ) : سرباز ، بدون روسری و کلاه
سَروازی ( sarvāzi ) : سربازی
سَر وا کُردَن ( sar vākordan ) : سرباز کردن
سَرو جُن ( saro jon ) : سروجان
سَر و رو ( saro ru ) : سر وصورت
سَروسامون ( saro sāmun ) : سروسامان
سَرهِدائَن ( sar hedā an ) : سردادن ، اضافه بها دادن
سَرهائیتَن ( sar hāeitan) : اضافه قیمت گرفتن
سَرهَم ( sarham ) : روی هم ، در مجموع
سَرهَمسَر ( sar hamsar ) : همرتبه، همنوع، هم قد وقواره
سَری ( sari ) : رویی
سَریِنجَه ( sar yenjah ) : سریونجه ، برگ و سافه های جوان وتازه یونجه که برای استفاده در غذا گرفته می شود.

سِک ( sek) : آب بینی

سِک بَیتَن ( sek baytan ) : گرفتن یا پاک کردن آب بینی
سَکتَه ( saktah ) : سکته

سِکِن ( seken ) : دماغو
سِکِندِری ( sekenderi ) : سکندری
سِکَّه ( sekkah ) : سکّه
سِکَه بَویئَن ( sekkah bavian ) : سکه شدن ، رونق یافتن کار
سَکینَه ( sakinah ) : سکینه
سَگ جُن ( sag jon ) : سگ جان
سَگ دو بَزوئَن ( sag du bazuan ) : دوندگی بی حاصل
سِگِرمَه ( segermah ) : اخم

سَگ گُلَک ( sag golak): گل سرخ وحشی، نوعی گل نسترن صورتی رنگ
سَلّاخ خُنَه ( sallākh khonah ) : کشتارگاه
سِلام کُردَن ( selām kordan ) : سلام کردن
سَلط ( salt ) : سطل
سُلفَه ( solfah ) : سرفه
سَلمونی ( salmuni ) : سلمانی
سَلّونَه سَلّونَه ( sallunah sallunah ) : سلانه سلانه
سَلیطَه ( salitah ) : سلیطه
سَلیقَه ( salighah ) : سلیقه

سِلّیک (sellik): آب غلیظ چشم

سِما ( semā): رقص حکیمانه بومی
سُمباتَه ( sombātah ) : سمباده
سَمبَل ( sambal ) : سنبل
سُمبُل ( sombol ) : سنبل
سَمبَل هاکُردَن ( sambal hākordan ) : کار را با بی دقتی به پایان بردن
سُمبُلَه( sombolah ) : سنبله ، گل سفید رنگی که شهریور ماه می روید ، شهریور
سَمبور ( sambur) : سمور
سُمبَه ( sombah ) : سوراخ ، افزاری که با آن آهن را سوراخ می کنند.
سُم تِراش ( som terash ) : وسیله ای فلزی شبیه داس که با آن اضافه سم حیوانات را کوتاه می کنند.
سُمِنو ( somenu ) : سمنو

سِما (semā): رقص

سَموَر ( samvar): سماور

سَن تِلارسَر(san telārsar): قسمت بالایی تالارسر، نام یکی از باغ های در شرق میگون
سُنّت هاکُردَن ( sonnat hākordan ) : ختنه کردن
سِنجاق ( senjāgh ) : سنجاق
سِنجاقَگ ( senjāghag ) : سنجاقک
سِندِ سال ( sende sāl ) : سن وسال
سِندون ( sendun ) : قطعه ای آهنی که از روی آن برای کوبیدن اجسام استفاده می شود.
سِندَه ( sendah ) : سنده، مدفوع انسان
سَنگ اَسیو ( sang asiu ) : سنگ آسیاب
سَنگ بَرگاه ( sang bargāh ) : سنگ مخصوص برگاه
سَنگ بَرَه ( sang barah ) : سنگ مخصوص بره، ستگ برای انشعاب و باز و بسته کردن آب نهر

سَنگ پِلَک (sang pelak ): پل سنگی روی نهرهای کوچک
سَنگ تِرازو ( sang terāzu ) : سنگ ترازو
سَنگ تِراش ( sang terāsh ) : سنگ تراش
سَنگ چین ( sang chin ) : دیوار سنگی
سَنگدون ( sangdun ) : سنگدان
سَنگ ریزَه ( sang rizah ) : سنگ ریزه
سَنگ سامون ( sang sāmun ) : سنگ درازی که در امتداد طول در مرز میان دو ملک مجاور در خاک قرار داده و کمی از نوک آن را بیرون می گذارند و نشانه مرز دو قطعه است
سَنگ سو ( sang su ) : سنگی که داس و کارد را با آن تیز می کنند.
سَنگ قَفون ( sange ghafun ) : وزنه ی قپان
سَنگ قُلّاب ( sang ghollāb ) : قلابی که با آن سنگ پرتاب می کنند.
سَنگ کُف ( sang kof ) : سنگ کوب ، ایست ناگهانی قلب
سَنگَل ( sangal ) :  پشگل سخت شده که به پشم گوسفند چسبیده است
سَنگ لوسی ( sange lusi ) : سنگ تختی که در لبه بام قرار می دهند

سَنگ میون(sang miun): نام محلی در شمال میگون بالای هفت چنار
سنگین بَویئَن ( sangin bavian ) : سنگین شدن

سوآل (suāl ): پیشانی
سِوایی ( sevāyi ) : جداگانه، صبح زود
سو بِدائَن ( su bedā an ) : سابیدن
سو بَزوئَن ( su bazuan ) : زده شدن چشم در اثر نور شدید
سوت ( sut ) : افتادن چیزی به نقطه ای دور دست
سوت کُردَن ( sut kordan ) : انداختن چیزی به نقطه ای  دور دست
سوت بَویئَن ( sut bavian ) : سوت شدن
سوج ( suj ) : سوز
سَوَد ، سَوَت ( savad ) : سبد
سود بَوِردَن ( sud baverdan ) : سود بردن
سود بَکُردَن ( sud bakordan ) : سود کردن
سور چَرون ( sur charun ) : کسی که هر جا ضیافتی است حا ضر گردد.
سور چَرونی ( sur charuni ) : ضیافت ، میهمانی
سورسات ( sure sāt ) : خواروبار و قند وشکر ، اسباب پذیرایی و خورد و خوراک
سورهِدائَن ( sur hedā an ) : سور دادن ، میهمانی دادن
سوزَن بَزوئَن ( suzan bazuan ) : خیاطی کردن
سوزی ( suzi ) : سبزی
سوزی بَچیئَن ( suzi bachian ) : رفتن به کوه یا مزارع برای جمع آوری سبزی
سوزی کاری ( suzi kāri ) : سبزی کاری
سوسوبَزوئَن ( susu bazuan ) : روشنایی اندکی دادن
سوسَه بیموئَن ( susa bimuan ) : سوسه آمدن
سوک ( suk ) : گوشه ، کنار
سوگُلی ( sugoli ) : زن مطلوب و محبوب
سولاخ ( sulākh ) : سوراخ
سولاخ سُمبَه ( sulākh sombah ) : گوشه کنار ، جاهای پرت و دور از معرض دید
سولاخَگ ( sulākhag ) : سوراخ کوچک ، کنایه از اتاق یا فضایی تنگ و کوچک
سو بَیتَن ( su baytan ) : تیز شدن داس و کارد در اثر ساییدن
سوی چِراغ ( suye cherāgh ) : نور یا شعله چراغ که به آن قسم نیز می خورند
سه پایَه ( se pāyah ) : سه پایه
سِهر ( sehr ) : سر بی حس
سهر بَویئَن ( sehr bavian ) : سر شدن
سِه ریدار ( se reydar ) : سرایدار
سَهلِنگاری ( sahlengāri ) : بی توجهی

سوئَه(suah): سبد بزرگ، سبدی که برای چهارپایان علف های خرد کرده راجا به جا می کنند.
سَوات ( savāt ) : سواد
سَوات دار ( savāt dar ) : با سواد
سوآر ( suār ) : سوار ، راکب
سوآر هاکُردن ( suār hākordan ) : سوار کردن
سوآر بَویئَن ( suār bavian ) : سوار شدن
سوآرَه ( suārah ) : سواره
سوآری ( suāri ) : سواری
سواری بخوردن ( suāri bakhordan ) : سواری خوردن
سوآری هِدائَن ( suāri hedā an ) : سواری دادن
سوآری هائیتَن ( suāri hāeitan ) : سواری گرفتن
سِوا بَویئَن ( sevā bavian ) : جدا شدن

سُهُن (sohon ): سوهان
سو ( su ) : نور ، روشنی ، سمت
سو ( su ) : نسب ، نژاد
سو ( su ) : سایش ، سنگ مخصوص تیز کردن داس و کارد

سُهُن (sohon ): سوهان
سُهُن بَزوئَن ( sohon bazuan ) : سوهان زدن ، تیز کردن با سوهان
سُهن بَکِشی یَن ( sohon bakeshiyan ) : سوهان کشیدن

سیاه بَویئَن ( siāh bavian ) : سیاه شدن
سیاه دل ( siyāh del ) : بی رحم
سیاه زِوون ( siāh zevun ) : کسی که نفرینش بگیرد
سیاه ماهر ( siāh māhr ) : مار سیاه
سیاهَه ( siāhah ) : سیاهه
سیاهی بوردَن ( siāhi burdan ) : سیاهی رفتن چشم
سی باهارَه ( si bāhārah ) : سیب بهاره ،  سیبی که میوه اش ابتدای تابستان می رسد.

سی اَبری (si abri) : نوعی سیب

سی بُشقابی (si boshghābi) : سیب بزرگ و ترش
سی پاییزَه ( si pāyizah ) : سیب پاییزه : سیبی که میوه اش آخر تابستان و ابتدای پاییز می رسد.
سی تابسّونَه ( si tābessunah ) : سیب تابستانه ، سیبی که میوه اش اواسط تابستان می رسد.
سی تُرشَک ( si torshak : سیبی غیر پیوندی وترش
سی تَلَک ( si talak ) : نوعی سیب غیر پیوندی

سی پَرَک (si parak): محتویات درون سیب که شامل تخمها و محفظه دور آن که غیر قابل خوردن می باشد.

سی چال(si chāl): نام کوهی در شمال غربی میگون
سیخ بَزوئَن ( sikh bazuan ) : سیخ زدن ، تحریک کردن
سیخ تَندیر (sikh tandir) : سیخ مخصوص تنور که با آن سوخت را در تنور جابجا می کنند.
سیخَگ ( sikhag ) : سیخونک ، میخ طویله یا چوب نوک تیز که آن را به چارپایان زده تا تندتر بروند.
سیخَگ بِدائَن ( sikhag bedāan ) : با سیخونک به چارپایان زدن

سی دار (sidār ): درخت سیب
سیا تو ( siātu ) : سیاه چرده
سیا سُلفَه ( siāsolfah ) : سیاه سرفه
سیا کُهَه ( siā kohah ) : سیاه سرفه

سی دُزَّک (si dozzak) چوب باریک و درازی که انتهای کلفتی آن را چهارقاچ کرده و درون هر قاچ را تکه چوب کوچکی قرار داده تا دهانه چوب به اندازه یک سیب باز بماند. از این چوب برای چیدن سیبهایی که در شاخه های بالای درخت قرار داشته و دور از دسترس می باشد را می چینند.
سی زَمِنی ( si zameni ) : سیب زمینی

سی زَمِنی شو (si zameni shu): شب یلدا، در گذشته این شب مراسمی اجرا می شد. هوا که تاریک می شد مردان که بیشتر آن ها جوان بودند با پوششی که روی خود می گذاشتند دستمال و یا پارچه ای به داخل منزل مردم می انداختند. صاحبخانه با تنقلاتی از قبیل کشمش، گندم بوداده، گردو و از این قبیل دستمال را پر می کرد و به بیرون پرت می کرد و مالک دستمال آن را بر می داشت.
سی سیفید ( si sifid ) : سیبی شبیه شمیرانی ولی به رنگ سفید
سی شمرونی ( si shemruni ) : سیب شمیرانی
سی قَندَگ( si ghandak)  : سیبی غیر پیوندی و شیرین

سی(si): سیب

سیالیز (siāliz): نام کوه کم ارتفاعی در میگون

سید گاهره (sed gāhrah ): نام چشمه و محلی در هملون میگون

سید مُرسَلین ( sed morsalin):  سید میر سلیم، نام امامزاده مدفون در سادات محل میگون که دارای صحن کوچکی بوده و در فضای امامزاده آرامگاه شهدای میگون هم قرار دارد.*
سیر کُردَن ( sir kordan ) : سیر کردن
سِیر کُردَن ( seir kordan ) : تماشا کردن
سیر بَویئَن ( sir bavian ) : سیر شدن ، بیزار شدن

سیر سیر (sirsir): لفظی که برای دور کردن زنبور به زبان می آورند.
سیرمونی ( sirmuni ) : سیری
سی ( سیر ) سرکه ( si serkah ) : کلماتی که برای جلوگیری از حمله یافراری دادن زنبور ادا می شود
سیسمونی ( sismuni ) : سیسمانی
سیفید ( sifid ) : سفید
سیفید کُردَن ( sifid kordan ) : قلع اندود کردن ظرف مسی ، گچ کردن دیوار و سقف ساختمان
سیفیدَه ( sifidah ) : سپیده صبح
سیفیده بَزوئَه (sifideh bazua): برآمدن سپیده ی صبح
سیل او ( seyl u) : سیلابه ، گل و لای ته نشین شده ناشی از جاری شدن سیل
سیل بیموئَن ( seyl bimuan ) : سیل آمدن
سیل بَزوئَن ( seyl bazuan ) : سیل زدن

سیلِ واز(seyle vāz): نام محلی در غرب در میگون
سیلی بَخوردَن ( sili bakhordan ) : سیلی خوردن
سیلی بَزوئَن ( sili bazuan ) : سیلی زدن
سِیُّم ( seyyom ) : سوم

سیل(sil): زشت
سی لُبلان ( si loblān ) : سیب لبنانی
سی لُبلان قرمز ( si loblān ghermez) : سیب لبنانی قرمز رنگ

سِیلِواز (seylevāz): نام محلی در شرق میگون که در گذشته به لحاظ سیل گیر بودن قرق اعلام شده است.
سیپیل ( sipil ) : سبیل
سیپیلو ( sipilu ) : دارای سبیل بزرگ

سیمَک ( simak ) : کپک نان
سیمَک بَزوئَه ( simak bazuah ) : کپک زده
سین جین کُردَن ( sin jin kordan ) : سین جیم کردن ، سوال جواب کردن
سینَه ( sinah ) : سینه ، پستان ، دامنه ، وسط
سینَه بِدائَن ( sinah bedāan ) : شکم دادن
سینَه بَند ( sinah band ) : کرست
سینَه پَهلو (sinah pahlu ) : سینه پهلو
سینَه زِنی ( sinah zeni ) : سینه زنی
سینَه کُردَن ( sinah kordan ) : جمع کردن و بردن حیوانات یا عده ای به سمتی معین ،  شکم دادن دیوار و سنگچین ، به شیر آمدن پستان
سینَه کَش ( sinahkash ) : وسط ،  بعد از دامنه و نرسیده به قله کوه
سینَه هِدائَن ( sinah hedāan ) : شیردادن
سینَه هائیتَن ( sinah hāeitan ) : مکیدن پستان از سوی نوزاد
سینه مال ( sinah māl ) : سینه خیز
سینَه مال بوردَن ( sinahmāl burdan ) : سینه خیز رفتن

حرف (ش)

ش (s ): با کشش شین لفظ هُش است که برای ایستادن اُلاغ به کار می رود.

شابدِالعَظیم (shābdel azim ): شاه عبدالعظیم

شاتوت، شاتود ( shātut): شاه توت، توت درشت و پرآب و سیاه و سرخ

شاخ بَزوئَن (shākh bazuan ): شاخ زدن

شاخ بَویئَن (shākh bavian ): شاخ شدن

شاخ به شاخ بَویئَن (shākh be shākh bavian ): شاخ به شاخ شدن

شاخ دِرگااوردَن (shākh derỹa urdan ): شاخ در آوردن

شاخ و شونَه بَکِشیئَن (shākh o shunah bakeshian ): شاخ و شانه کشیدن، تهدید کردن

شاخَگ (shākhag ): شاخک

شاخَه (shākhah ):  شاخه

شاد بَویئَن (shād bavian ): شاد شدن

شاد کُردَن (shād kordan ): شاد کردن

شادَت ( shādat): شهادت، شاهد

شادَت هِدائَن (shādat hedā an ): شهادت دادن

شادونَه (shādunah ): شاهدانه، تخم نوعی گیاه که تفت داده و برشته کرده و می خورند.

شازدَه (shāzdah ): شاهزاده

شاش بَزوئَن (shāsh bazuan ): بید زدن

شاش بَند بَویئَن (shāsh band bavian ): شاش بند شدن

شاغال (shāỹāl ): شغال

شاف (shāf ): شیاف

شاکیلَه(shākilah ): نهر اصلی، جوی بزرگ

شاگِردونِگی (shāgerdunegi ): انعامی که به شاگرد مغازه می دهند.

شال (shāl ): منسوجی دراز از پشم و مشابه آن که دور کمر می بندند.

شال و کلاه کُردَن (shāl o kolāh kordan ): لباس پوشیدن و عازم انجام کاری شدن

شالاتان (shālātān ): شارلاتان

شالَکی (shāleki ): گونی بسیار بزرگ بافته شده با نخ پشمی یا موی بز برای حمل مواد سبک

شامیوَه ( shāmivah): شاه میوه، نوعی گلابی شیرین و خوشبو که زودتر از بقیه می رسد.

شانسَکی ( shānsaki): شانسی

شاهون (shāhun ): شاهان

شاهی (shāhi ): واحد پول در قدیم معادل 50 دینار

شایستَه (shāyestah ): شایسته

شَباهَت، شَباهَد (shabāhat ): شباهت

شَبَق (shabaý ): شفق، اولین روشنایی روز، چوپانان گله های خود را به هنگام شفق

شَبونَه (shabunah ): شبانه

شَبونَه روز (shabuna ruz ): شبانه روز

شَبیه بَویئَن (shabih bavian ): شبیه شدن

شِپِشَگ ( shepeshag): شپش، حشره ریز در تن طیور، کک

شَپِلَق (shapelaý ): سیلی محکم

شِت (shet ): تخم پرندگان که به علت فاسد شدن به جوجه تبدیل نمی شود.

شِتَگ (shetaý ): ترشح، مقادیر کم آب و گل و لای که به جایی پاشیده می شود.

شِتَگ بَویئَن ( shetaý bavian): پاشیدن آب و گل و لای از روی زمین

شِتَگ کُردَن (shetaý kordan ): پاشیدن آب و گل و لای

شَتَه (shatah ): شته، نوعی آفت درختان و گیاهان

شَتَه بَزوئَن (shatah bazuan ): شته زدن، آفت زدن درختان و گیاهان توسط شته، آلوده شدن مزرعه و باغ های به آفت شته

شِتِه توت، تود (sheteh tut ): نخستین دانه های میوه توت که هنوز به طور کامل نرسیده اند ولی به دلیل سستی دم آن ها از درخت کنده شده و می ریزند، توت نارس

شِته مُرغُنَه (sheteh morýonah ): تخم مرغ خراب و نازا، تخمی که برای تشویق و تسهیل و یا تعیین محل تخم گذاری در جای مناسب قرار می دهند.

شِخ (shekh ): شیخ، آخوند یا مرد مذهبی که دقت زیادی درانجام احکام دینی دارد.

شُخ (shokh ): شخم

شُخ بَزوئَن ( shokh bazuan): شخم زدن

شِر شِر (sher sher ): باران تند، صدای باران، صدای ریزش آب از ناودان

شِر: بلندی

شِراب (sherãb ): شراب

شَرح بِدائَن (sharh bedã an ): شرح دادن

شَرط دَوِستَن (shart davestan ): شرط بستن

شَرط کُردَن(shart kordan ) : شرط کردن

شِرِق (shereý ): صدایی که از زدن سیلی به گوش می رسد.

شِرِق شِرِق (shereý shereý ): صدایی که از سوختن چوب در آتش یا از مفاصل بدن مانند انگشتان برخیزد.

شَرمَندَه (sharmandah ): شرمنده

شَرمو(sharmu ) : خجالتی

شروع بَویئَن (shorue bavian ) : شروع شدن

شروع کُردَن( shorue kordan): شروع کردن

شَریک (sharik ): شریک

شَریک بَویئَن (sharik bavian ): شریک شدن

شَریکی (sariki ): شراکت، به صورت مشارکتی

شُستََه رُفتَه (shostah roftah ): پاک و تمیز

شعر بوتَن (sher butan ): شعر گفتن

شُعلَه (sholah ): شعله

شِفا بِدائَن (shefã bedã an ): شفا دادن

شِفا هائیتَن (sefa haeitan ): شفا گرفتن

شِفتَه، شِفدَه ( seftah): شفته، دوغاب آهک و خاک و سنگریزه، هر مخلوط شل ناشی از آب زیاد مانند پلوی با آب بیش از اندازه

شَق (shaý ): راست و محکم

شَق شَق اِسّایَه (essayah  shaý shaý): راست راست ایستاده

شَقَه (shaýah ): شقیقه، نیمی از لاشه گاو و گوسفند

شَقَه شَقَه (shaýah shaýah ): پاره پاره

شَقِه کُردَن (shaýeh kordan ): شقه کردن، دو پاره کردن

شِکاف بَخوردَن (shekãf bakhordan ): شکاف خوردن

شِکاف بِدائَن (shekãf bedã an ): شکافتن

شِکَر او بَویئَن (shekar u bavian ): شکر آب شدن، به هم خوردن رابطه

شُکر کُردَن (shokr kordan ): شکر کردن

شُکرونَه ( shokrunah): شکرانه

شِکِست (shekest ): شکست

شِکِست بَخوردَن (shekest bakhordan ): شکست خوردن

شِکِست بِدائَن (shekest bedã an ): شکست دادن

شِکِستِه بَند (shekeste band ): شکسته بند

شِکِستِه نَفسی (shekesteh nafsi ): شکسته نفسی، تواضع

شِکلَک دیرگا اوردَن (sheklak dirgã urdan ): شکلک در آوردن

شِکِنجَه (shekanjah ): شکنجه

شِل (shel ): لنگ، آنکه می لنگد

شِل بَزوئَن ( shel bazuan): لنگیدن

شُل بَویئَن ( shol bavian): ‌سست شدن

شِل بَویئَن (shel bavian ): لنگ شدن

شُل بَیتَن (shol baytan ): سست گرفتن

شُل بیموئَن (shol bimuan ): ضعف نشان دادن، سستی کردن

شِل شِلی (shel sheli ):‌ لنگان لنگان

شِلِ گِل (sheleýel ): گل شل

شَل و پَر کُردَن (shal o par kordan ):‌ کسی را سخت زدن و مجروح کردن

شِلاب (shelãb ): باران و برف مخلوط، برفی که بخشی از آن ذوب شده و درهم است

شلاق بَزوئَن ( shalãý bazuan): شلاق زدن

شَلتوک ، چلتوک (shaltuk ): گندم و جو و برنج بوجاری نشده، خوشه هایی که پس از درو و جمع کردن محصول جو و گندم و برنج در زمین پراکنده شده است.

شِلَختَه (shelakhtah ): شلخته

شِلوار ( shelvãr): ‌شلوار

شِلوار وَتَک (shelvãr vatak ): کسی که شلوار از پایش در آمده

شُلوغ بَویئَن (sholoý bavian ): شلوغ شدن

شُلوغ کُردَن (sholoý kordan ):‌ شلوغ کردن

شُلَه زَرد (sholah zard ):‌ شله زرد

شَلیتَه (shalitah ): دامن کوتاه پر چین

شَم (sham ): شمع، پایه ای که زیر ستون یا دیوار شکسته زنند.

شَم دَوِستَن ( sham davestan): شمع بستن، یخ بستن آب ناودان و نظایر آن به صورت آویزان در زمستان

شِمار (shemãr ):‌ شمار، حساب

شِمارِش (shemãresh ):‌ شمارش

شِمال (shemãl ): شمال

شَمبَلیلَه (shambalilah ): شنبلیله

شَمبَه ( shambah): شنبه

شَمبَه (shambah)» شنبه

شَمَد (shamad ): نوعی روانداز تابستانه، نخی و نازک

شَمدون (shamdun ): شمعدان

شَمدونی (shamduni ): شمعدانی

شِمُردهِ حرف بَزوئَن (shemorde harf bazuan ): با تانی حرف زدن، شمرده صحبت کردن

شِمرون (shemrun ): شمیران

شِمشَه (shemshah ): شمشه

شَمشیر بَزوئَن (shamshir bazuan ): شمشیر زدن

شَمشیر بَکِشیئَن (shamshir bakeshi an ): شمشیر کشیدن

شَمشیرَک ( shamshirak): گلی خودرو مانند گلایل که برگهای آن مانند شمشیر است.

شِناس ( shenas): آشنا، خودی، شناخته شده

شِنگَه (shengah ): شنگ، سبزی خودرو تره مانند که دارای شیره می باشن. هم به صورت خام و هم در غذا مصرف می شود.

شِنو (shenu ): شنا

شِنو بَکُردَن ( shenu bakordan): شنا کردن

شِنو گَر (shenugar ): شناگر

شو (shu ): ‌شب

شو او (shu u ):‌ آبیاری در شب

شو بَویئَن (shu bavian ):‌شب شدن

شو پَرَک (shu parak ):‌ شب پره، پروانه

شو جِل (shu jel ): کهنه بچه

شو جُمعَه ( shu jomah): شب جمعه

شو چِرَه (shucharah ):‌ شب چره، تنقلاتی که شب هنگام و در شب نشینی ها خورده می شود.

شو کُردَن (shu kordan ): شب کردن

شو کور (shu kur ):‌ شب کور، خفاش

شو گیر (shu gir ): کار با عجله ای که شب هنگام انجام بدهند.

شو مُراد (shu morãd ): شب مراد، شب زفاف

شو نِشین (shu nesin ): شب نشین

شوخون (shukhun ):‌ شبیخون

شِوِد (sheved ):‌ شوید( نوعی از سبزی)

شور بَویئَن (shur bavian ): شور شدن

شورِش هاکُردَن (shuresh hãkordan ):‌ شورش کردن

شورَگ (shurag ): شوره سر

شوروا (shurvã ): شوربا، آش ساده برنج که کمی آرد به آن می افزایند.

شورَه (shurah ):‌شوره یا سفیده لباس و آجر یا زمینهای نمکی

شورَه زار ( shurazãr): شوره زار

شوکار (shu kar ): شب کار

شولا (shulã ):‌ پوشش عبا مانندی که از جنس پشم بوده و بیشتر چوپانان به تن می کردند.

شوم (shum ): شام، شب

شوم بَخوردَن (shum bakhordan ): شام خوردن

شوم هِدائَن (sum heda an ): شام دادن

شون (shun ):‌ شان، محل ذخیره عسل زنبور عسل

شونَه (shunah ): شانه، کتف

شونِه به شونَه (shuneh be shunah ): شانه به شانه

شونِه جورزوئَن (shunah jurzuan ): شانه بالا انداختن، بی اعتنایی کردن

شونِه خالی کُردَن (shunah khãli kordan ): شانه خالی کردن

شونِه کُردَن (shunah kordan ): شانه کردن

شوول (suol ): شاقول

شُهرَت (shohrat ): معروفیت

شُهرَت بِدائَن (shohrat bedã an ): شایع کردن

شُهرَت داشتَن (shohrat dãshtan ): شایع بودن

شیری (shiri): نامی برای سگ، مانند شیر

شیشک (shishk): یک تکه چوب نازک و بلند تازه از درخت انار که قدیم برای فلک کردن ازش استفاده میکردند.

شی (shi ):‌شوهر

شی بِدائَن (shi bedã an ):‌ شوهر دادن

شی بِرار ( shi berãr): ‌برادر شوهر

شی بَکُردَن (shi bakordan ): شوهر کردن

شی پی اَر (shi pi ar ):‌ پدر شوهر

شی خواخِر (shi khãkher ):‌ خواهر شوهر

شی مار (shimãr ): مادر شوهر

شیپور بَزوئَن (sheypur bazuan ): شیپور زدن

شیخَک (shekhak ): دانه بلند تسبیح

شیر باها (shir bãhã ): شیربها

شیر خورَه (shir khorah ): شیرخوره

شیر کُردَن (shir kordan ): تحریک کردن، تهیج یا تشجیع کردن

شیر هِدائَن (shir hedã an ): شیر دادن

شیرازَه (shirãzah ): شیرازه

شیرجَه ( shirjah): شیرجه

شیرجَه بَزوئَن (shirjah bazuan ): شیرجه زدن

شیردون ( shirdun): شیردان

شیرگ (shirag ): نوعی علف که در صورت قطع کردن ساقه آن مایع سفید رنگ چسبناک و تلخی مانند شیر ار آن خارج می شود.

شیروونی (shirvuni ): شیروانی

شیرَه (shirah ): شیره

شیرَه ای (shiraei ): شیره ای

شیرَه به شیرَه (shirah be shirah ): دو نوزاد با اختلاف سنی کمتر از دو سال از یک مادر

شیرَه کَسی رِ بَکِشیئَن (shirah kasi re bakeshian ): شیره کسی را کشیدن، رمق کسی را کشیدن

شیرَه کَش حُنَه (shirah kash khonah ): پاتوق شیره ای ها

شیرین بَویئَن (shirin bavian ): شیرین شدن

شیرین زِوون ( shirin zevun): شیرین زبان

شیرین کُردَن (shirin kordan ): شیرین کردن

شیرینی بَخوردَن (shirini bakhordan ): شیرینی خوردن

شیش (shish ): عدد شش

شیشک (shishk ): چوب تازه و نازک

شیشک (shishk ): شاخه های نازک و بلند نوعی درخت بید که با آن سبد می بافند.

شیشَک دیرگاموئَه (shishak dirgãmuah ): ثریا در آمده یا در آسمان دیده می شود، این ستاره در اوایل شب شهریورماه از پشت آفتاب کوه سر برآورده و کاربرد این اصطلاح برای زمانی است که درختان نیاز زیادی به آب ندارند و می شود باغ را زیاد سیراب نکرد.

شیشَگ (shishag ): گوسفند نر شش ماهه تا یک ساله، صورت فلکی ثریا که شش ستاره دارد.

شیشَه (shishah ): شیشه

شیشَه بُر (shishah bor ): شیشه بر

شیشَه گَر (shishah gar ): شیشه ساز

شیشَه گَری (sise gary ): شیشه سازی

شیطُن (sheton ): شیطون

شیطُنَک ( shetonak): شیطونک

شیطُنی (shetony ): شیطنت

شیطُنی کُردَن (sheytoni kordan ): شیطنت کردن

شیعَه (shiah ):  شیعه

شیلَه پیلَه (shila pilah ): فریب، دورویی

شِیهَه (shehah ): صدای اسب