سیری برمنابع تاریخی شناخت مازندران

سیری برمنابع تاریخی شناخت مازندران

برای شناخت تاریخ هر سرزمینی از چندمنبع اصلی یعنی آثار و ابنیه های تاریخی ، ظروف قدیمی، سکه ها و آثار مکتوب مورخین و سیاحان و جهانگردان داخلی و خارجی استفاده می شود.برای شناخت مازندران همه موارد فوق تا حدودی وجود داردو البته شناخت تاریخ هر سرزمین، زمانی علمی و به واقعیت نزدیک می شود که نوشته های معتبر وجود داشته باشد. برای شناخت ماقبل تاریخ باید با حدس و گمان و شک و تردید نگاه کرد.چرا آنچه مفسرین تاریخی در تفسیر آثار و ابنیه های تاریخی اشاره می کنند بر اساس مطالعه و تجربه و غیره می باشد. اگر چه همان اطلاعات برای ما ارزشمند است اما نمی توان ادعا کرد که صد در صد همه موارد با واقعیت تطبیق می کند.

نخستین اطلاعات از مردم و منطقه جنوب دریای خزر از نوشته های چندین تن از جغرافی نگاران و تاریخ نویسان و دانشمندان بیگانه به ویژه یونانی، مانند هرودوت، استرابن، گزنفون، بطلیموس، پلوتارک، دیودور، آریان، کنت کورث به دست می آید.

استان مازندران امروزی دارای 15 شهرستان به نامهای:  رامسر، تنکابن، چالوس، نوشهر، نور، محمودآباد، آمل، بابل، بابلسر، قائمشهر، جویبار، سوادکوه، ساری، نکا و بهشهر می باشد.در جدول زیر تعداد اماکن زیارتی و تاریخی هر شهرستان به تفکیک مشخص شده است.

ردیف         نام شهرستان      اماکن زیارتی         اماکن تاریخی         جمع کل

1               چالوس                 9                      6                   15

2               سوادکوه               8                      15                 23

3               تنکابن                  1                      7                   8

4               رامسر                 3                     11                  14

5                بهشهر               13                   5                    18

6               بابل                   10                   25                   35

7               آمل                   10                   24                   34

8               نوشهر               3                     3                     6

9               نور                  7                     20                   27

10             بابلسر               -                     4                     4

11             ساری              13                   10                   23

12            جویبار              11                   6                     17

13             نکا                  6                     -                     6

ارقام این جدول از کتاب راهنمای برنامه ریزی سفر در استان مازندران تالیف آقایان: روح اله الحقی و محمد رضا شیدفر چاپ 1380 از انتشارات سازمان ابرانگردی و جهانگردی بدست آمده است. ارقام این جدول چندان صحیح به نظر نمی رسد. اطلاعات دقیقی دارم که در نوشهر تعداد زیارتگاهها بیشتر از رقمی است که در این کتاب اشاره شده است. با توجه به این شبهه اگر 80 درصد این ارقام را صحیح بدانیم می توان تعداد کل اماکن مذهبی را به ترتیب از بیشترین بدین شکل نمایش داد.

1 – ساری و بهشهر(13) 2 - جویبار (11) 3 - آمل و بابل (10) 4 - چالوس  (9) 5 - سواد کوه (8) 6 - نور (7) 7 - نکا (6) 8 - نوشهر و رامسر (3) 9 - تنکابن (1) 10 - بابلسر 0

با توجه به فراوانی جدول زیر اینگونه می شود.

ردیف         نام شهرستان             تعداد اماکن تاریخی     

1             بابل                      25

2             آمل                       24

3            نور                       20

4            سوادکوه                  15

5           رامسر                    11

6           ساری                    10

7           تنکابن                     7

8           چالوس و جویبار        6

9           بهشهر                    5

10         بابلسر                    4

11          نوشهر                   3

12          نکا                       -

با توجه به جدول فوق درمی یابیم که بیشتر آثار و ابنیه تاریخی و همچنین زیارتگاهها که خود یکی از منابع اصلی شناخت تاریخ در هشت قرن گذشته می باشد در بابل، آمل، نور وسوادکوه می باشد.

منابع نوشتاری پیرامون شناخت مازندران

1 – مجموعه مقالات در گستره مازندران (دفتر اول) به کوشش قوام الدین بینایی – زین العابدین درگاهی – نشر رسانش – 1380

فهرست کتاب:

 پیش سخن

تاریخ

 فیل سنگی لاویج: صغر یوسفی  - رویان از آغاز تا سقوط علویان: قوام الدین بینایی – توجی، جامنو، علی آباد: زین العابدین درگاهی – مطالعه هیدرولوژی شهرستان آمل: صادق ترزبان – گنجینه اسناد مازندران چند سند درباره امیر موید سوادکوهی: زین العابدین درگاهی

ادبیات

"عجب الزمان مازندرانی" شاعری از مازندران: رضا ستاری – ویژگیهای شعر نیما: داود قاسمی – حروف اضافه در گویش مازندرانی(ساروی): ایمان عبدی – دو نامه از احمد گلچین معانی به طاهری شهاب در باره طالب آملی: زین العابدین درگاهی – نمایش در بابل: شهرام قلی پور گودرزی – سما ، بازخوانی یک آیین: علی صادقی – هوای خیال، می آید: ولی ا... پاشا – بید مجنون: جلیل قیصری – اسا شعر: جلیل قیصری – من بر آن عاشقم که رونده است: علی حسن نژاد

2 – مجموعه مقالات در قلمرو مازندران به کوشش حسین صمدی  - چاپ نقش جهان -  بهار 1370

عناوین مقالات

اقلیم انسان و فعالیت در استان مازندران(محمد حسین بحرانی) – معرفی نسخه نو یافته ای از اشعار قمری آملی(حسین صمدی) – سید نظری سیدی – شاعر مبارز ترکمنی(نور محمد عاشور پور نور محمد آق) – دستور زبان مازندرانی تبری(نظام الدین نوری) – تاریخ آمل تا زمان جریر طبری) – ادبیات شفاهی مازندران "ترانه"(محمود جوادیان کوقنائی) – فهرست کتابهای ترکمنی چاپ ایران(حسین صمدی) – شعر نیما و طبیعت مازندران( اسداله عمادی) – منظومه کلا( محمود جوادیان کوقنائی) – تزیین چند دوبیتی( احمد طیبی سیف کی)

معرفی کتاب:

1 - منظونه هژبر سلطان همراه با گزارش و اسناد نبرد سواد کوه تالیف زین العابدین درگاهی

2 - تاریخ تبرستان تالیف اردشیر برزگر

3 - سخنوران بابل تالیف یوسف الهی

4 - کلاردشت( جغرافیا، تاریخ و فرهنگ) تالیف علی ملک پور

5 - تاریخ رویان تالیف مولانا اولیاءالله – به تصحیح عباس خلیلی صاحب جریده و مطبعه اقدام – به سرمایه اهتمام – مقدمه سید احمد کسروی تبریزی – نشر کتابخانه اقبال – فروردین 1313

6 - تاریخ طبرستان تالیف بهاءالدین محمد بن حسن بن اسفندیار کاتب که در 613 هجری تالیف شده است. – به تصحیح عباس اقبال و به اهتمام محمد رمضانی مدیر کتابخانه خاور

 7 - کجور مازندران"لاشک نمونه ای از تحول در جوامع روستایی ایران" تالیف قاسم احمدی لاشکی

8 -  تقویم البُلدان تالیف ابوالفداء – ترجمه عبدالحمید آیتی – انتشارات بنیاد فرهنگ ایران – چاپخانه زر – 1349 – صفحات 498 تا 507 در رابطه با ذکر طبرستان و مازندران و قومس(شاهرود) آمده است.

9 - تاریخ مازندران تالیف اسماعیل مهجوری – تهران توس 1380

10 – کلاردشت چون نقش رخ بهشت تالیف علی صلاحی نژاد – آشنایی با ویژگیهای سیاسی، تاریخی، اجتماعی و انسانی کلاردشت – چاپ1377

11 – تاریخ بن اسفندیار تالیف ظهیرالدین مرعشی